بررسی تغییرات طول دوره رشد گندم دیم تحت تأثیر تغییر اقلیم (مطالعه موردی: دشت تبریز)

Abstract

کشاورزی و به‌ویژه زراعت دیم به‌عنوان یکی از شاخه‌هایی است که تا حد زیادی تحت تأثیر اثرات تغییرات اقلیمی قرار دارد. مطالعات انجام‌گرفته قبلی در خصوص برآورد طول دوره رشد گندم دیم در کشور، به‌طور عمده مربوط به بررسی طول دوره رشد سال‌های گذشته و یا براساس روش درجه روز رشد هستند که چندان واقع گرایانه نمی‌باشد. هدف این پژوهش برآورد طول دوره رشد متوسط گندم دیم دشت تبریز برای 20 ساله گذشته (1372 الی 1393) و 50 سال آینده می‌باشد. در گام نخست، وضعیت شرایط آینده تحت شبیه‌سازی مدل‌های GCM گزارش ششم هیئت بین‌الدول تغییر اقلیم (IPCC)2 و تحت سناریوهای SSP1-2.63 و SSP5-8.6 ارزیابی شده و سپس با روش پیشنهادی دستورالعمل ناحیه‌بندی اکولوژیکی سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (FAO)4، طول دوره رشد هر دوره برآورد و با یکدیگر مقایسه شده است. مطابق روش فائو، طول دوره رشد معادل بازه زمانی است که بارندگی بیش از 50 درصد تبخیر و تعرق پتانسیل باشد که این بازه زمانی با پیداکردن نقاطع تقاطع نمودار ماهانه بارندگی و 50 درصد تبخیر و تعرق پتانسیل و مشخص‌شدن تاریخ شروع و پایان دوره رشد انجام گرفته است. نتایج حاصل از مقایسه طول دوره رشد دوره پایه و وضعیت شرایط آینده تحت شبیه‌سازی مدل‌های GCM نشان داد که در دشت تبریز برای 50 سال آینده طول دوره رشد گندم، به‌طور متوسط به میزان 16 روز افزایش یافته و پایان دوره رشد به‌طور متوسط به میزان 12 روز دیرتر اتفاق خواهد افتاد.

Keywords

• بارندگی
• تبخیر و تعرق
• فائو
• نگاشت چندکی