Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Jun 2020)
İslam Hukuk Teorisinde Yeni Temayüller: Yeni Bir Hukuk Kaynağı Olarak Makâsıdu’ş-Şeria?
Abstract
İslam hukukunun maksatları (makâsıdu’ş şeriʻa), geleneksel olarak Gazali tarafından açıklanan maslahat tanımına bağlanır ve fıkhî analoji (kıyas) ile kaideler (kavâid) bağlamında kullanılır. Bu makale İbn Aşur, Yusuf el Karadavi, Ahmet el Hamlişi, Yahya Muhammed ve Cemaleddin Atiyye gibi alternetif yaklaşımları destekleyen İslam hukukçularının çalışmalarında makâsıdu’ş-şeriʻaya dair son yorumları ele almaktadır. Gazali’nin zaruriyât tanımını reddetmeden beşin üzerine çıkartarak adalet, özgürlük ve eşitliği dahil etmek; makâsıd kategorilerini hassaslaştırmak ve daha detaylı bir maslahat hiyerarşisi oluşturmak; uygun hukuk alanının ötesinde İslam hukukunun maksatlarının tatbik sahasını genişletmek; böylece toplumun kamu politikaları aracılığıyla şekillenmesinde maslahat düşüncelerine pro-aktif bir rol vermek gibi çeşitli temayüller gözlemlenebilir. Şeriatın amaçlarına yönelik yeni yorumlarda, İslam hukuk teorisinin (usûl-i fıkıh) geleneksel dört hukuk kaynağının değiştirilmesi de önerilmektedir.
