مسکن اجتماعی و مهاجران زاغه‌نشین: تجربه احداث کوی نهم آبان تهران در دهۀ چهل شمسی

Abstract

زاغه­نشینی و اسکان غیر رسمی با گسترش مهاجرت­های داخلی طی دهۀ چهل شمسی، به یکی از مشکلات اجتماعی اصلی شهرهای بزرگ و به ویژه تهران بدل شد. تخریب زاغه­ها در ابتدا تنها سیاست دولت برای مواجهه با این مسئله اجتماعی بود. اما به دنبال عدم موفقیت این اقدامات، سعی شد تا با ساخت مسکن برای زاغه­نشینان بر این مشکل غلبه شود. ساخت کوی مسکونی نهم آبان در سال 1344 در تهران مهم­ترین اقدام دولت در این زمینه بود. با این حال، در فاصلۀ کوتاهی پس از ساخت کوی، تقریباً هفتاد درصد از زاغه­نشینان در اوایل دهۀ پنجاه شمسی اقدام به ترک این خانه­ها کرده بودند. بنابراین، پرسش نوشتۀ حاضر این است که چرا ساکنان کوی نهم آبان، با وجود نیاز شدید به داشتن مسکنی مناسب، اقدام به ترک خانه­های خود در این کوی مسکونی کردند؟ مدعای نوشتۀ حاضر این است که عدم تناسب این خانه­ها با شیوه­های کسب معاش زاغه­نشینان اصلی­ترین دلیل آن­ها برای ترک کوی نهم آبان بود. بر این اساس، نخست نحوۀ ساخت و اسکان زاغه­نشینان در کوی نهم آبان شرح داده می­شود. سپس مشخصات اجتماعی و اقتصادی ساکنان کوی بررسی خواهد شد و در آخر تلاش می­شود نشان داده شود که چرا زاغه­نشینان اقدام به ترک خانه­های کوی نهم آبان کردند.

Keywords

• زاغه نشینی
• مهاجران شهری
• مسکن اجتماعی
• تهران
• کوی نهم آبان