مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار (Jan 1970)
بررسی آسیب‌پذیری آبخوان دشت همدان - بهار به نیترات
Abstract
زمینه و هدف: آلودگی‌های نقطه‌ای و غیرنقطه‌ای (شهری و کشاورزی) از علت‌های افت کیفیت آب‌های زیرزمینی می‌باشند. هدف از این تحقیق، بررسی وضعیت آلودگی نیترات در آب زیرزمینی و مدیریت مصرف در بخش آبیاری و شرب در دشت ممنوع شده‌ی همدان ـ بهار است. مواد و روش‌ها: در این مطالعه با بررسی آمار و اطلاعات مربوط به 69 حلقه چاه در سال 1389 و با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS9.3 و براساس استاندارد کالیفرنیا، میزان آلودگی به نیترات در آبیاری در دو دوره‌ی زمانی و طبق استاندارد EPA و نیز میزان آلودگی آب شرب و میزان DO، ارزیابی و پهنه‌بندی شدند. یافته‌ها: مطابق نتایج، میانگین نیترات در خرداد و شهریور ماه سال مذکور، به‌ترتیب برابر با 14/12 و 13/15 میلی‌گرم برلیتر بر حسب یون نیتروژن و غلظت نیترات خرداد و شهریور به‌ترتیب در 17/99 درصد و 24/96 درصد از مساحت دشت، 5 تا 30 میلی‌گرم بر لیتر بر حسب یون نیتروژن بوده است. بالاترین میزان نقطه‌ای DO در شهریور ماه با مقدار 2/17 میلی‌گرم بر لیتر و در همان مکان در خرداد ماه 28/2 میلی‌گرم بر لیتر بوده‌است. ضمن اینکه در پهنه‌ی کلی آبخوان در شهریور ماه مناطقی با محدودهی DO، 10- 5 میلی‌گرم بر لیتر حدود 81/4 درصد از مساحت آبخوان را شامل شده است. نتیجه‌گیری: آلوده‌ترین بخش‌ها، روستای یکن‌آباد، حومه‌ی شهر همدان و قسمت‌های مرکزی دشت به دلیل کوددهی زیاد، عبور فاضلاب شهری و وجود مراکز صنعتی می‌باشد. براساس استاندارد کالیفرنیا آلودگی آب آبیاری در محدودهی متوسط و طبق استاندارد شرب محدودیت شدید در مصرف آب وجوددارد.
