بررسی شاخص‌های فیزیولوژیکی رشد در کشت مخلوط نواری ذرت (Zea mays L.) و لوبیا (Phaseolus vulgaris L.)

Abstract

یکی از بهترین راهکارها در راستای اهداف توسعه پایدار کشاورزی با هدف مصرف درست و معقولانه منابع، کشت مخلوط دو یا چند گیاه می‌باشد. بنابراین با همین هدف، به منظور ارزیابی اثرات کشت مخلوط نواری بر شاخص‌های فیزیولوژیکی رشد و عملکرد ذرت و لوبیا آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در مزرعة تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و شش تیمار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل کشت خالص ذرت، کشت خالص لوبیا و عرض نوار دو، سه، چهار و پنج ردیف کاشت ذرت و لوبیا بود. هرکرت آزمایشی به ابعاد 4 متر طول در 5/7 متر عرض بود که تیمارهای مورد آزمایش، به صورت جایگزینی در آنها اعمال شد. در این بررسی صفاتی مانند سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد اقتصادی، شاخص برداشت و نسبت برابری زمین در تیمارهای مختلف کشت مخلوط و تک کشتی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده از این آزمایش نشان داد که کلیه صفات مورد مطالعه در تمام تیمارهای کشت مخلوط نسبت به تک کشتی افزایش داشت. افزایش عرض نوار در ردیف‌های مرکزی تیمارهای کشت مخلوط عرض نوار 5 ردیفی نسبت به عرض نوار 2 ردیفی، منجر به کاهش سرعت رشد محصول (3/15 و 7/28 درصد)، سرعت رشد نسبی (5/17 و 2/19 درصد)، عملکرد بیولوژیکی (9/30 و 14 درصد)، عملکرد اقتصادی (9/52 و 2/20 درصد)، شاخص برداشت (9/ 31 و 3/7 درصد)، به ترتیب در ذرت و لوبیا شد. با افزایش عرض نوار، مقادیر صفات نام برده در ردیف های مرکزی نسبت به ردیف‌های حاشیه‌ای کاهش بیشتری یافت. نسبت برابری زمین در تیمارهای کشت مخلوط نسبت به کشت خالص افزایش یافت. بالاترین نسبت برابری زمین در تیمار عرض نوار دو ردیفی (45/1) و پایین ترین آن در تیمار عرض نوار پنج ردیفی (22/1) بدست آمد. نقش جزء ذرت در بهبود نسبت برابری زمین بیشتر از لوبیا بود.

Keywords

• سرعت رشد محصول
• سرعت رشد نسبی
• شاخص برداشت
• عملکرد اقتصادی
• عملکرد بیولوژیکی
• نسبت برابری زمین