Akademik İncelemeler Dergisi (Apr 2022)
İslam İktisadı ve Metodolojik Bireycilik: Homoİslamicus Kavramının Eleştirel Bir Değerlendirmesi
Abstract
Bu çalışma, neoklasik iktisadın metodolojik bireycilik varsayımının modern dönem İslam iktisadı literatüründeki izdüşümlerini ele almaktadır. Bu bağlamda, neoklasik iktisatta homoeconomicus olarak tasvir edilen insan tekine karşı geliştirilen homoİslamicus kavramının her ne kadar İslam iktisadını ana akım iktisattan ayrıştırdığı iddia edilse de her iki yaklaşımın da metodolojik bireyci bir varsayımdan yola çıktığı ve bu yüzden benzer bir metodolojiyi takip ettiği tartışılmaktadır. Neoklasik iktisadın bireyden yola çıkan ve birey ile sınırlı yaklaşımının geliştirilen homoİslamicus kavramı üzerinden benimsenmesi İslam iktisadının özgün bir alternatif iktisadi sistem olarak gelişmesinde sınırlı bir etki yaratmaktadır. Diğer yandan, bireylerden yola çıkmayan, ancak toplumsal refah ve gelişme adına insan iyiliğini ve felahını göz ardı eden holistik yaklaşımlar da benzer şekilde problemlidir. Bu çalışma her iki tutumun ötesinde ahlak temelli bir İslam iktisat metodolojisi önermektedir. Bu bağlamda, Polanyi’nin gömülü olma kavramı ve Bourdieu’nun alan teorisinden yola çıkarak İslam iktisadında bireyci ya da holist yaklaşımların ötesinde ahlak temelli bir İslam iktisat metodolojisinin geliştirilmesine katkıda bulunmak amaçlanmıştır.
Keywords
