Uludağ İlahiyat Dergisi (Jun 2023)
‘Şâtıbî’nin el-Muvâfaḳāt Adlı Eseri ile Yeni Bir Fıkıh Usulü Telif Ettiği’ İddiasına Dair Bir İnceleme
Abstract
Ebû İshâk İbrâhim b. Mûsâ eş-Şâtıbî hicri sekizinci yüzyılda (ö. 790/1388) vefat etmesinin ardından uzun bir süre unutulmuş, vefatından yaklaşık beş asır sonra ise kendisi ve özellikle el-Muvâfaḳāt adlı eseri birçok atıf alarak eserlerde yeniden hayat bulmuştur. Onun popülerlik kazandığı zamanlarda sıklıkla iki iddia dile getirilmiştir: “Şâtıbî’nin el-Muvâfaḳāt ile yeni bir fıkıh usulü eseri telif ettiği” ve “ortaya koyduğu bu yeni usul ile makâsıt/gaye merkezli düşüncenin önemli ve kurucu temsilcilerinden birini teşkil ediyor olması”. Şâtıbî’yi ve el-Muvâfaḳāt’ı konu alan neredeyse her eserde bir vakıa olarak tekrarlanan, Şâtıbî’nin el-Muvâfaḳāt’ı ile yeni bir fıkıh usulü eseri telif ettiğine dair ilk iddia makale konumuzu oluşturmaktadır. Bu kontekste öncelikle el-Muvâfaḳāt’ın mukaddimelerinden hareketle -nitekim müellif bazı istisnaları olmakla birlikte fıkıh usulüne dair görüşlerini eserinin mukaddimeleri bağlamında dile getirmiştir- Şâtıbî’nin fıkıh usulü anlayışı ele alınmış, ardından buradan elde edilen verilerle el-Muvâfaḳāt yeniden değerlendirilerek, el-Muvâfaḳāt ile fıkıh usulü ilişkisi incelenmeye çalışılmış, böylece söz konusu iddianın tahlili amaçlanmıştır.
Keywords
