مجله زبان و ادبیات عربی (Feb 2023)
بررسی جلوه‌های رئالیسم جادویی در رمان "وقائع المدینة الغریبة" اثر عبد الجبار العش
Abstract
این پژوهش قصد دارد تا ضمن واکاوی مؤلفههای رئالیسم جادویی در رمان تونسی "وقائع المدینة الغریبة"، دریابد که "عبد الجبار العش"، نویسندۀ این رمان، چگونه با تکیه‌بر ژانر رئالیسم جادویی یا نمایش واقعیتها از دریچۀ امور شگفتانگیز و خیالی توانسته است به آسودگی به بیان مشکلات و کاستیهای سیاسی و اجتماعی بپردازد. موفقیت این رمان عربی در دریافت جایزۀ ادبی کومار تونس و ناشناخته بودن این رماننویس تونسی در میان جامعۀ ادبی و دانشگاهی ایران، یکی از ضرورتهای این پژوهش را تببین میکند؛ مورد بعدی بیان یک سری انتقادات سیاسی و اجتماعی در این رمان است که تنها به جامعه تونس محدود نمیشود و به‌گونه‌ای با مسائل جامعۀ امروزی ما نیز همپوشانی دارد. نگارندگان پژوهش، پس از بررسی این رمان به روش توصیفی-تحلیلی دریافتند که نویسنده با تکیه‌بر مؤلفههایی مانند: طرح وقایع شگفتانگیز، نمادپردازی، تقابل مدرنیته و سنت، درونمایۀ سیاسی-اجتماعی و همچنین توصیفات اکسپرسیونیستی -که ازجمله مؤلفههای مشترک داستانهای رئالیسم جادویی شمرده میشوند- موفق شده است، عمق و گستردگی مشکلات اجتماعی و سیاسی جامعۀ تونس را بیان کند و از این رهگذر با آگاهی دادن به خواننده، او را برای ایجاد تغییر در جامعه ترغیب سازد. العش در این داستان، مرز واقعیت و خیال را کمرنگ میسازد. او زبان طنزآمیز خود را به عنوان چاشنی به خدمت میگیرد تا بتواند تلخترین و سیاهترین وقایع روز جامعه را در قابی جذاب برای مخاطبان خود به تصویر بکشد. پس از طرح وقائع شگفتانگیز، حضور نمادها در این داستان سهم چشمگیری را به خود اختصاص میدهد. علت این امر آن است که کشف امور پیچیده برای ذهن مخاطبان از جذابیت بیشتری برخوردار است؛ بنابراین العش در شخصیتپردازی و هنگام بیان انتقادات خود، نمادپردازی را چارۀ کار خویش قرار میدهد.
Keywords
