ارزیابی وضعیت خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی ،مطالعه موردی: زیرحوضه‌هایی از حوضه آبریز فلات مرکزی

Abstract

خشکسالی، یکی از پیچیده‌ترین پدیده‌های آب و هوایی است که می‌تواند در اکثر مناطق جهان رخ دهد؛ اما تأثیر آن در مناطق خشک و نیمه‌خشک بیشتر است و بررسی آن، در مدیریت منابع آب بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش، وضعیت خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوضه‌های قم- کهک، نیزار- سلفچگان، مرودشت- خرامه و بیضا- زرقان واقع در حوضه آبریز فلات مرکزی با استفاده از شاخص‌های SPI، SPEI، RDI و SSI در مقیاس‌های زمانی 1، 6 و 12 ماهه طی دوره آماری 2004 تا 2023 محاسبه گردید. نتایج نشان داد که بیش از 95 درصد ایستگاه‌های مطالعاتی، تمامی وضعیت‌های ترسالی بسیار شدید تا خشکسالی بسیار شدید را تجربه کرده‌اند. شاخص SPI در مقیاس زمانی 1 ماهه در کلیه ایستگاه‌های مطالعاتی و شاخص SPEI در مقیاس زمانی 6 ماهه در 3/83 درصد ایستگاه‌ها و در مقیاس زمانی 12 ماهه در 7/67 درصد ایستگاه‌ها، خشکسالی را با شدت بیشتری نسبت به سایر شاخص‌های خشکسالی نشان داده است. بررسی فراوانی وقوع طبقات شاخص هیدرولوژیکی SSI در مقیاس زمانی 12 ماهه نشان داد که بیشترین طبقات خشکسالی در ایستگاه‌های شادآباد و خرامه مشاهده شده است. بررسی انطباقی مقادیر شاخص‌های خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در هر یک از حوضه‌ها نشان داد که بیشترین همبستگی متقاطع بین SPI و SSI در مقیاس زمانی 12 ماهه در ایستگاه‌های سلفچگان و قلعه‌چم در تأخیر زمانی رو به جلو به اندازه گام زمانی 12 ماه برابر 574/0 و بیشترین مقدار همبستگی پیرسون در گام زمانی 12 ماهه مربوط به ایستگاه سلفچگان- قلعه‌چم (309/0= r و 001/0= p-value) است.

Keywords

• spi؛ spei؛ rdi؛ ssi
• حوضه آبریز فلات مرکزی ایران