تعیین روابط علّی بین صفات مورفوفیزیولوژیک مؤثر بر تحمل ارقام گندم نان بهاره به یولاف‌وحشی

Abstract

به‌منظور ارزیابی روابط علّی بین صفات مورفوفیزیولوژیک مؤثر بر تحمل ارقام گندم نان بهاره به یولاف‌وحشی، آزمایشی به‌صورت بلوک‌های نواری شامل چهار تراکم یولاف‌وحشی در کرت‌های طولی و 10‌رقم گندم در کرت‌های عرضی، بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 90-1389 و 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان اجرا شد. مدل‌سازی شاخص توانایی تحمّل ارقام گندم با یولاف‌وحشی نشان داد، صفات مختلفی مانند تعداد سنبله بارور در مترمربع، شاخص برداشت، وزن هزاردانه، تعداد دانه در سنبلچه و تعداد سنبلچه در سنبله موجب افزایش توان شاخص تحمّل ارقام گندم در برابر یولاف‌وحشی می‌شوند. ولی صفت سنبله نابارور در مترمربع، طول میان‌گره بالایی و طول میان‌گره زیرین سنبله توان تقویت شاخص تحمّل را نداشتند. عملکرد یولاف‌وحشی و شاخص برداشت آن، شاخص توانایی تحمّل ارقام گندم را کاهش دادند. بنابراین در مناطق گندم‌خیز آلوده به یولاف‌وحشی، ارقامی‌ مطلوب‌ترند که در صورت آلودگی به علف‌هرز، عملکردشان نیز کاهش زیادی پیدا نکند. چنین ارقامی، علف‌های‌هرز را به‌خوبی تحمل کرده، از رشد و تولید بذر آن‌ها جلوگیری می‌کنند. لذا ارقامی مانند مارون که در عین تحمل علف‏هرز با جلوگیری از تولید بذر آن، توانایی کنترل جمعیت علف‏هرز را در سال‏های بعد دارند، با اعمال کنترل اکولوژیکی علف‏هرز می‏توانند در برنامه‏های کنترل تلفیقی به‌کار گرفته شوند.

Keywords

• تجزیه مسیر
• تراکم علف‌هرز
• شاخص تحمّل
• عملکرد دانه
• ماده خشک