Rzeczy w magicznych światach (o roli przedmiotów w bajkach ludowych i baśniach literackich)

Abstract

Tematem artykułu jest prezentacja przedmiotów w polskich bajkach ludowych i w baśniach literackich XIX-XXI wieku. Opisowi podlegają zasoby przedstawionych rzeczy oraz zakres ich funkcji fabularnych oraz kulturowych. Punktem wyjścia jest teoria mitu doświadczeniowego. Zasadniczym celem jest pokazanie różnic w odejściu do przedmiotów dawniej i dziś. Gdy w kulturze chłopskiej każda rzecz, w każdej fazie jej istnienia znajdowała swoje zastosowane, co do minimum ograniczało produkcję odpadów, w kulturze miejskiej rzeczy uszkodzone zastępowano nowymi, tanimi z racji ich masowej produkcji. Powyższe opozycyjne zestawienie wydaje się odzwierciedlać szerzej pojmowane zjawiska wpisujące się w różne warianty kultury – niedomiaru (braku) i nadmiaru (przesytu), co na poziomie narracyjnym szeroko rozumianych bajek i baśni ma dalekosiężne skutki fabularne oraz interpretacyjne.

Keywords

• bajka ludowa
• baśń literacka
• mit
• rzecz