تحلیل خطر زمین‌لرزه بر اساس بیشینه شتاب با استفاده از رهیافت تعیینی (مطالعه موردی: شهرستان سمنان)

Abstract

کشور ایران به دلیل شرایط زمین‌شناسی و جغرافیایی خاص، همیشه در معرض خطرات طبیعی مختلفی بوده است. یکی از این بلایا، زمین‌لرزه است که آسیب‌های قابل توجهی را بر پیکره‌ اقتصادی و اجتماعی کشور تحمیل کرده است. این مسئله به‌ویژه در مناطق دارای گسل‌های فعال تهدیدی جدی محسوب شده و هر ساله خسارت‌های جانی و مالی غیرقابل اغماضی به بار می‌آورد. ازاین‌رو توجه به اهمیت مکان‌یابی و پهنه‌بندی مناطق پرخطر از نظر دارا بودن پتانسیل خطر لرزه‌خیزی امری ضروری و قابل‌توجه است. بر همین اساس در پژوهش حاضر با استفاده از رهیافت تعینی به تعیین مناطق پرخطر لرزه‌خیز پرداخته شده است. به همین منظور گسل‌های منفرد و سامانه‌های گسلی مهم موجود در منطقه ابتدا به کمک تکنیک‌های سنجش‌ازدور، روی تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 شناسایی شدند. در گام بعدی با توجه به ویژگی‌های زمین‌شناسی و تکتونیکی منطقه به قطعه‌بندی زمین‌شناختی و لرزه‌ای منطقه مورد مطالعه پرداخته شد و سازوکار گسل‌ها مشخص شدند و نقشه‌ رقومی گسل‌ها در محیط نرم‌افزار Arc GIS تهیه شد. سپس با استفاده از معادلات تجربی معتبر، بیشینه‌ بزرگای مورد انتظار گسل‌های اصلی منطقه محاسبه و میانگین‌گیری انجام شد. درنهایت با انتخاب چند رابطه کاهندگی معتبر بیشینه‌ شدت و شتاب افقی زمین‌لرزه برای منطقه مورد مطالعه، با استفاده از رهیافت تعینی، محاسبه شده و میانگین مقادیر محاسبه شده به‌عنوان بیشینه‌ شدت و شتاب زمین مربوط به هر گسل، برای تحلیل خطر منطقه مورد مطالعه استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد بیشینه شدت زمین‌لرزه بیش از +Ⅷ مرکالی و کمترین میزان آن نیزⅤمرکالی است. هم‎چنین میزان بیشینه شتاب افقی زمین‌لرزه در منطقه مورد مطالعه g37/0 و کمترین مقدار آن نیزg 05/0 بود. بر همین اساس طبق نتایج به‌دست آمده مناطق با پتانسیل خطرپذیری کم، دارای خطر متوسط، خطرپذیری بالا و مناطق با خطرپذیری بسیار بالا، بر اساس مقادیر بیشینه شدت زمین‌لرزه به ترتیب، 45/17، 81/24، 62/33 و 10/24 درصد و بر اساس مقادیر بیشینه شتاب زمین‌لرزه به ترتیب، 34/36، 77/29، 72/17 و 17/16 درصد از مساحت منطقه مورد مطالعه را تشکیل می‌دهند. درنهایت به‌منظور بررسی‌ میزان صحت پژوهش انجام شده نتایج حاصله با نمونه‌های رخداد واقعیت زمینی تطابق داده شد و نتایج نشان دهنده تطابق قابل ملاحظه‌ نتایج به دست آمده با واقعیت زمینی بود.

Keywords

• زمینلرزه
• سامانه اطلاعات جغرافیایی
• روش قطعی
• تحلیل خطر تعینی