Köken Tartışmaları Ekseninde Katarlara Dair Tarih Yazımındaki Güncel Paradigma Değişikliği

Abstract

Katarlara dair tarih yazımı her ne kadar XIII. yüzyılda başlamışsa da yoğunluk ve ivme kazanması ancak XIX. yüzyıldan sonraya tekabül etmektedir. Katarların tarihindeki gizem zaman zaman ideolojik bakış açılarına imkân vermiş ve bu yaklaşımlar süreç içerisinde birçok safhaya evrilmiştir. 1950’ler öncesi yapılan akademik çalışmalarda, Katarların Maniheist kökenli olduğu ve bu öğretinin IX. yüzyılda Anadolu’da Pavlikenler, X. yüzyılda ise Balkanlar'da Bogomiller üzerinden Güney Fransa ve Kuzey İtalya Katarlarına geldiği tezi savunulmaktadır. Ancak bu düşüncenin artık terkedilmeye yüz tuttuğunu söylemek mümkündür. Günümüzde, Katarların tarihte hiç var olmayıp Katoliklerin icat ettikleri hayali bir düşman olabileceğini savunan “septik yaklaşım” ortaya çıkmıştır. Bununla beraber Katar tarihçilerinin “septikler” ve “gelenekselciler” olarak ikiye ayrıldığını da görmekteyiz. Bu makalenin amacı, “güncel” paradigma olarak adlandıracağımız, Maniheist kökeni reddetmekle birlikte septik görüşü de birçok noktada eleştiren yeni bir kategori teklif etmektir. Bu amaçla makale, konu etrafında gelişen literatürde tartışılan bu iki kategorinin ne kadar yeterli olduğu meselesini tarihçilerin mutabık kaldıkları ve ayrıştıkları noktaları analiz edip yorumlayarak ortaya koymaya çalışacaktır