مطالعه گرده‌شناختی برخی از گونه‌های ایرانی جنس گل فراموشم‌مکن

Abstract

جنس گل فراموشم‌مکن، در بیشتر مناطق معتدل هر دو نیم‌کره پراکنش داشته و برخی از گونه‌های آن به عنوان گیاه زینتی به کار گرفته می‌شوند. جهت روشن نمودن روابط آرایه‌شناسی گونه‌های این جنس، دانه‌های گرده 14 گونه به کمک میکروسکوپ نوری (LM) و الکترونی نگاره (SEM) مورد بررسی قرار گرفتند. سی و یک ویژگی نظیر اندازه گرده‌ها، شکل و تزیینات سطحی، نوع دریچه و تعداد و اندازه آن‌ها مورد بررسی قرار گرفتند و با کمک نرم‌افزارهای Past و IQ-TREE آنالیز و درخت‌های تبارشناختی آن ترسیم گردید. در نتیجه مشخص شد که گونه‌هایی نظیر Myosotis ramosissima و M. diminuta با M. lithospermifolia 1 و M. sparsiflira قرابت داشته و در یک خوشه قرار می‌گیرند. همچنین، در دو گونه M. lithospermifolia 1 و M. minutiflora دی‌مورفیسم در شکل دانه‌های گرده تشخیص داده شد. آنالیز PCA و Clustering صفات گرده‌شناسی در خوشه‌بندی گونه‌های مطالعه شده با یکدیگر منطبق بوده و یکدیگر را تایید نمود. صفات طول محور قطبی در نمای استوایی با میکروسکوپ نوری، صفت قطر نمای استوایی یا قطبی با میکروسکوپ نوری، نسبت طول محور قطبی به محور استوایی شیارهای کاذب و صفت وجود اجسام مثلثی موجود در سر قطبی دانه‌های گرده، جهت خوشه‌بندی گروهی از آرایه‌ها در یک خوشه با ارزش بوده و همچنین ساختار دانه‌های گرده گونه‌های M. lithospermifolia, M. sparsiflora, Myosotis sp., M. diminuta, M. propinqua, M. olympica و M. anomala برای نخستین بار از این جنس منتشر می‌گردد. کلید شناسایی گونه‌ها براساس صفات دانه گرده نیز ارایه شده است. همچنین، چندتایی بودن دانه‌های گرده برای نخستین بار از گاوزبانیان در شکل تنوع دانه‌های گرده گونه M. lithospermifolia 1 گزارش می‌شود.

Keywords

• آرایه‌شناسی
• دانه گرده
• درخت‌ تبارشناختی
• ریزریخت‌شناسی
• گاوزبانیان
• myosotis