شناسایی و اولویت‌بندی عوامل و مولفه‌های موثر بر انگیزش سلامت، ایمنی و محیط‌زیست (HSE) در صنعت ساخت و ساز با استفاده از روش دلفی فازی و فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP)

Abstract

زمینه و اهداف: انگیزه کارکنان برای انجام وظایف شغلی در حالت ایمن نقش مهمی در کاهش ریسک حوادث شغلی در صنعت ساخت و ساز دارد. مطالعه حاضر با هدف شناسایی، وزن‌دهی و اولویت‌بندی عوامل و مولفه‌های موثر بر انگیزش بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست (HSE) در صنعت ساخت و ساز انجام شد. مواد و روش‌ها: ابتدا فهرست اولیه عوامل و مولفه‌های بالقوه موثر بر انگیزش HSE از طریق بررسی پیشینه تحقیق و مصاحبه‌های حضوری با خبرگان (کارشناسان HSE و متخصصین دانشگاهی) تهیه گردید و با استفاده از تکنیک دلفی فازی عوامل و مولفه‌های حائز اهمیت مشخص شد. سپس وزن‌دهی و رتبه‌بندی این عوامل بر اساس سه معیار هزینه، اثربخشی و قابلیت اجرا به روش فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) با استفاده از نرم‌افزار Super Decision انجام شد. یافته‌ها: فاکتورهای سازمانی، فاکتورهای فردی، فاکتورهای مدیریتی، دانش ایمنی و جو ایمنی به عنوان عوامل اصلی موثر بر انگیزه HSE تعیین شدند و مهم‌ترین عوامل، فاکتورهای مدیریتی، دانش ایمنی و فاکتورهای سازمانی به ترتیب با وزن 0/27، 0/25 و 0/22 بودند. اولویت‌بندی مولفه‌های موثر بر انگیزش HSE در صنعت ساخت و ساز با روش ANP نشان داد که مولفه‌های با اولویت بالاتر تنها مربوط به فاکتورهای مدیریتی نیست و ترکیبی از اقدامات نظیر افزایش آگاهی نسبت به مخاطرات موجود، برگزاری مانورهای عملیاتی، تعهد مدیریت به مسائل HSE و منصفانه بودن تشویق و تنبیه می‌تواند در ارتقاء انگیزه HSE در کارکنان صنعت ساخت و ساز اثربخش‌تر باشد. نتیجه‌گیری: بکارگیری نتایج شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر در ایجاد انگیزه HSE در کارکنان صنعت ساخت و ساز و تمرکز بر روی مولفه‌های مربوط به دانش ایمنی، فاکتورهای مدیریتی و فاکتورهای سازمانی می‌تواند اثربخشی برنامه‌های مدیریت HSE در این صنعت را ارتقاء دهد.

Keywords

• انگیزه HSE؛ روش دلفی فازی؛ صنعت ساخت و ساز؛ فرآیند تحلیل شبکه‌ای