وقوع ویروس‌های مهم گندم در استان خوزستان

Abstract

بیماری­های ویروسی در غلات به لحاظ اقتصادی از مهمترین عوامل بیماری­زای این محصولات به حساب می­آیند. در این مطالعه وقوع سه ویروس مهم در گندم به نام­های ویروس کوتولگی گندم (Wheat dwarf virus, WDV)، ویروس کوتولگی زرد جو (Barley yellow dwarf virus, BYDV) (گونه‌ی MAV) و ویروس موزائیک مخطط گندم ((Wheat streak mosaic virus, WSMV در استان خوزستان مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور در سال زراعی 1399-1400، از مزارع گندم در شهرستان­های شادگان، الهایی، ملاثانی، شوش، اندیمشک و رامهرمز نمونه برداری صورت گرفت. نمونه­ها توسط آزمون الایزا (Enzyme-linked immune sorbent assay, ELISA) با آنتی­بادی­های اختصاصی مربوط به هر ویروس مورد ارزیابی قرار گرفتند. بررسی­ها نشان داد که از 570 نمونه آزمایش شده با علائم کوتولگی، زردی و موزائیک، 172 نمونه (30 درصد) آلوده به WDV، 127 نمونه (22 درصد) آلوده به BYDV-MAV و 29 نمونه (5 درصد) آلوده بهWSMV بودند. بدین ترتیب، WDV به عنوان عامل اصلی کوتولگی و زردی­های گندم استان خوزستان معرفی گردید. علاوه بر این، آلودگی مخلوط به دو یا چند ویروس در بین نمونه­ها نیز بررسی شد. حضور همزمان دو ویروس WDV و BYDV-MAV در 9 درصد از نمونه­ها مشاهده شد، در حالی‌که آلودگی مخلوط بین WSMV وWDV یا WSMV و BYDV-MAV دیده نشد. این اولین گزارش از بررسی گسترده در مورد فراوانی ویروس­ها‌‌ی ذکر شده در مزارع گندم استان خوزستان می‌باشد که نتایج آن زمینه را برای کارهای تکمیلی از جمله تایید مولکولی ویروس­ها، ارزیابی خسارت آنها و بررسی حساسیت و مقاومت ارقام مختلف گندم در شرایط آزمایشگاهی و مزرعه­ای فراهم خواهد نمود.

Keywords

• الایزا
• ویروس کوتولگی گندم
• ویروس کوتولگی زرد جو گونه‌ی mav
• ویروس موزائیک مخطط گندم