Biblijny szafan – problem identyfikacyjno-egzegetyczny

Abstract

Artykuł poświęcony jest góralkowi, niewielkiemu biblijnemu stworzeniu, które sprawiło w ciągu wieków wiele problemów identyfikacyjnych tłumaczom i egzegetom Biblii (zob. Kpł 11,5; Pwt 14,7; Ps 104,18; Prz 30,26). Pierwszym etapem było wprowadzenie przez tłumaczy Septuaginty w miejsce szerzej nieznanego hebrajskiego terminu szafan równie słabo kojarzonego greckiego ekwiwalentu choirogrillios. Dało to podstawy do różnych identyfikacji. Pojawiły się odniesienia do zająca, jeża, a nawet świni. Rozwijająca się egzegeza biblijna, bazująca na nieścisłościach i nieporozumieniach w tej kwestii, wprowadziła dodatkowe nieporozumienia. W ten sposób jeden hebrajski szafan zaczął być rozumiany jako dwa różne zwierzęta i komentowany jako jeż i zając (np. św. Augustyn). Doszło również do procesu odwrotnego: cechy dwóch różnych zwierząt używane jako ekwiwalenty szafana zostały skompilowane w jednym stworzeniu (św. Hieronim). Autor artykułu, który stara się uporządkować informacje związane z identyfikacją szafana, podaje starożytne świadectwa zachowane u Ojców Kościoła, które wskazują, że góralek już wtedy został zidentyfikowany. Niestety, ze względu na ograniczony obszar jego występowania i w związku z tym słabe kojarzenie tego zwierzęcia wśród czytelników/odbiorów Biblii te informacje o nim nie zostały szerzej rozpowszechnione i wykorzystane. Ta skomplikowana materia, z jaką mamy do czynienia w przypadku szafana, i dziś sprawia trudności badaczom oraz autorom chcącym odnieść się do tego zagadnienia.

Keywords

• góralek
• zając
• jeż
• tłumaczenie
• komentarz
• Ojcowie Kościoła