What body will not inherit the kingdom of God? An early Christian exegesis of the First Epistle to the Corinthians 15:50

Abstract

Celem artykułu jest prześledzenie egzegezy wersetu 1Kor 15, 50 w literaturze wczesnochrześcijańskiej na przykładzie pism trzech autorów, reprezentujących podstawowe tradycje geograficzno-kulturowe funkcjonujące w Kościele pierw­szych wieków: Ireneusza z Lyonu – przedstawiciela tradycji azjatyckiej; Tertu­liana z Kartaginy – związanego z tradycją północnoafrykańską, zbliżoną w wielu punktach do azjatyckiej; oraz Orygenesa – wywodzącego się z tradycji aleksan­dryjskiej. U wszystkich wspomnianych pisarzy przeważała interpretacja moral­na zwrotu „ciało i krew” jako grzesznych uczynków, które należy porzucić, aby wejść do królestwa niebieskiego. Każdy z nich dopuszczał jednak również swo­istą interpretację dosłowną tego wersetu, próbując pogodzić ją z fundamentalną prawdą wiary o cielesnym zmartwychwstaniu: Ireneusz akcentował, że ciało nie może zmartwychwstać i osiągnąć królestwa Bożego o własnych siłach, a jedynie z pomocą Ducha Świętego; Tertulian był przekonany, że ciało w ziemskiej pos­taci zmartwychwstanie, ale nie będzie mogło wejść do królestwa niebieskiego bez przyjęcia nowych cech; Orygenes posunął się najdalej, podając w wątpliwość powrót do życia ciał w ziemskim kształcie. Przeanalizowane komentarze do Paw­łowego wersetu dowodzą, że egzegeza patrystyczna była ukierunkowana teolo­gicznie i zależna od ówczesnych sporów doktrynalnych. Ukazują też pewien pa­radoks: niekiedy w celu uzasadnienia konkretnego stanowiska filozoficzno-teolo­gicznego zwolennik literalizmu lub umiarkowanej alegorezy mógł przywiązywać większą wagę do przenośnego znaczenia tekstu natchnionego niż zdeklarowany alegorysta, który z kolei odwoływał się do daleko idącej interpretacji dosłownej.

Keywords

• body
• resurrection
• St. Paul
• patristic exegesis
• Irenaeus
• Tertullian