Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī (Feb 2021)
مطالعه تاثیر تاریخ کاشت بر شاخص‌های زراعی – اقلیمی در مراحل فنولوژی و عملکرد پیاز اصلاح شده بهبهان
Abstract
سابقه و هدف: شاخص‌های اقلیمی که پایه حرارتی دارند همانند درجه روز رشد و واحد هلیوترمال ابزارهای مفیدی برای پیش-بینی رشد و عملکرد محصولات می‌باشند. کارایی تبدیل گرما و نور به ماده خشک به فاکتورهای ژنتیکی، تاریخ کاشت و نوع محصول بستگی دارد. بنابراین دانش محاسبه واحد تجمع حرارتی که در بیشتر منابع از آن به عنوان درجه روز رشد یاد شده است و هم‌چنین سایر مشتقات ریاضی آن مانند واحد هلیو ترمال و کارایی مصرف دما و نور پیش‌نیاز درک مراحل فنولوژی و تاریخ کاشت مناسب برای ارقام مختلف محصولات زراعی می‌باشد. علیرغم تحقیقات زیادی که در ارتباط با پیاز در کشور انجام گرفته است تاکنون هیچ گزارشی در ارتباط با مطالعه شاخص‌های زراعی -اقلیمی در مراحل مختلف فنولوژی این محصول منتشر نشده است. لذا این پژوهش به منظور مطالعه تاثیر تاریخ کاشت بر شاخص‌های زراعی – اقلیمی در مراحل فنولوژی و عملکرد پیاز اصلاح شده بهبهان اجرا شد.مواد و روش‌ها: این تحقیق به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی شامل چهار تاریخ کاشت از 15 شهریور تا 29 مهر به‌فاصله 15 روز و با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به‌مدت دو سال زراعی (95-1393) اجرا شد. ژنوتیپ مطالعه شده پیاز اصلاح شده بهبهان بود. نشاها (در مرحله 2 تا 3 برگی) به مزرعه منتقل شدند. مصرف کود بر اساس بر اساس نتایج آزمون خاک و توصیه موسسه تحقیقات خاک و آب صورت گرفت. تاریخ تشکیل سوخ با شاخص نسبت تشکیل سوخ و مجموع تجمعی تخمین زده شد. سوخ‌‌‌ها در زمان افتادگی 50 تا 80 درصد برگ‌ها و شروع خشک شدن آنها برداشت شدند. شاخص‌های زراعی- اقلیمی، درجه روز رشد، واحد هلیوترمال و شاخص فتوترمال، در سه مرحله جوانه‌زنی بذر، رشد سبزینه‌ای و تشکیل و نمو سوخ برای هر تاریخ کاشت محاسبه شدند. صفات اندازه‌گیری شده توسط نرم افزار MSTATC تجزیه و تحلیل گردید و میانگین‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح احتمال 5% مقایسه شدند.یافته‌ها: کوتاه‌ترین فاصله زمانی بین کاشت بذر تا خروج گیاهچه و کمترین درجه روز رشد دریافت شده در این مرحله به تاریخ کاشت 15 شهریور ماه مربوط بود. بیشترین شاخص فتوترمال در مرحله جوانه‌زنی بذر در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب به تاریخ کاشت 30 شهریور و 14 مهر اختصاص یافت. حداکثر درجه روز رشد و واحد هلیوترمال دریافت شده در دوره پرورش نشا به تاریخ کاشت 15 شهریور تعلق داشت و با به تعویق افتادن تاریخ کاشت این شاخص‌ها کاهش یافتند. در دوره رشد گیاه در مزرعه اختلاف درجه روز رشد دریافت شده در کلیه تاریخ کاشت‌های مورد بررسی، علیرغم متفاوت بودن مدت زمان این مرحله در دو سال آزمایش (به استثنای تاریخ کاشت 14 مهر ماه در سال اول آزمایش) چندان قابل ملاحظه نبود. بیشترین عملکرد، کارایی مصرف حرارت و کارایی مصرف واحد هلیوترمال در سال اول و دوم آزمایش به‌ترتیب به تاریخ کاشت 15 و 30 شهریور مربوط بود. کوتاه بودن مرحله نمو سوخ در تاریخ کاشت 29 مهر و مواجه شدن گیاهان با دمای بالا در اواخر این مرحله سبب گردید تا حداقل محصول توسط این تاریخ کاشت تولید شود. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج این بررسی بهترین تاریخ کاشت برای پیاز اصلاح شده بهبهان 30 شهریور ماه می‌باشد و با تاخیر افتادن تاریخ کاشت عملکرد کاهش خواهد یافت.
Keywords
