Cumhuriyet İlahiyat Dergisi (Jun 2023)
Modern Dönemde Nahiv-Mantık Tartışması -Aristo Mantığı-Arap Grameri İlişkisi Üzerine Üç Görüş-
Abstract
Aristo mantığı-Arap grameri ilişkisine dair tartışmalar erken dönem dilcileri arasında yaşandığı gibi modern dönem dilbilimcileri tarafından da sürdürülmüştür. Bu tartışmalar mantık ve nahiv ilimlerinin amaç ve işlevleri etrafında şekillenebildiği gibi mantığın nahvin doğuşunda ve gelişmesinde etkili olup olmadığı konusuna da yoğunlaşmıştır. Sözü edilen etkiye dair tartışmalar nahiv ilminin özgünlüğü kavramını gündeme getirmiştir. Bu çalışma Aristo mantığının Arap gramerinin doğuşu üzerinde etkili olup olmadığı etrafında şekillenen tartışmaya ilişkin üç yazıyı ele almaktadır. Üç ayrı görüşü temsil eden bu üç yazı sözü edilen etkinin varlığı, varsa metot ve içerik bakımlarından ne düzeyde gerçekleştiği gibi hususları incelemektedir. Çalışmada konunun tarihsel bağlamına ilişkin olarak Süryânî gramercilerin yaptıkları çalışmalar, mantık külliyatından Arapçaya yapılan ilk çeviriler, Sîbeveyhi’nin hocalarının günümüze ulaşmayan eserleri ve İskenderiye-Bergama gramer okulları gibi hususlara dair bilgiler verildikten sonra söz konusu üç yazıdaki değerlendirmeler, müelliflerin diğer eserleri de göz önüne alınarak temel nahiv eserlerine, Aristo’nun mantık kitaplarına ve gerek klasik gerek modern dönemde yapılmış bazı Aristo çevirilerine müracaat edilmek suretiyle ele alınacaktır.
Keywords
