Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi dergisi (Jul 2024)
Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyetin Temsili: İstanbul Sözleşmesi Öncesi ve Sonrası
Abstract
Bu araştırmada İstanbul Sözleşmesi yürürlüğe girmeden önce ve sonra Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun onayı ile okullarda kullanılan Sosyal Bilgiler ders kitaplarının görsel ve metinlerinin toplumsal cinsiyet eşitliği yönüyle incelenmesi ve karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri 2011-2013 yılları ile 2016-2020 yılları arasında Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun onayı ile ortaokullarda kullanılan her bir sınıf düzeyine (5., 6. ve 7.sınıf) ait Sosyal Bilgiler ders kitapları kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde içerik analizinden yararlanılmış olup ders kitapları, başka bir yazar tarafından hazırlanmış olan kategoriler çerçevesinde incelenmiştir. Araştırma sonucu, İstanbul Sözleşmesi sonrası kullanılan ders kitaplarında sözleşmenin ilgili alana dair amacına yönelik verimli ve kapsamlı düzenlemelerin yapılmadığını ortaya çıkarmıştır. Ders kitaplarının incelemesinde kullanılan kategorilerin bazılarında İstanbul Sözleşmesi sonrası olumlu gelişmelerin olduğu görülse de kategorilerin geneli için erkeklerin kadınlardan oransal olarak çok daha fazla temsil edildikleri, görünürlüklerinin daha yüksek olduğu saptanmıştır. Dahası İstanbul Sözleşmesi sonrası kullanılan ders kitaplarında toplumsal cinsiyet eşitliğine dair olumsuz örnek gösteriminin ve cinsiyetçi ifade kullanımının devam ettiği de belirlenmiştir. Elde edilen bulgular neticesinde ders kitabı inceleme ölçütlerine ve öğretim programı hazırlama çalışmalarına ilişkin önerilerde bulunulmuştur.
Keywords
