میزان تغییرات احساس غم در جامعۀ ایران ازمنظر استعارۀ مفهومی

Abstract

امروز، برخی بر این باورند که انسان در جامعة ایران غمگین­تر از گذشته شده­است. یکی از حوزه­هایی که می­توان درپی این مفهوم و تغییرات آن در گذر زمان بود، زبان است. زیرا، زبان یک پدیدة اجتماعی-شناختی و حاصل تفکرات و احساسات انسانی و جامعة پیرامون است. در این پژوهش، ازدیدگاه علمی به­دنبال این مهم هستیم که «آیا جامعة ایرانی فارسی­زبان غمگین­تر شده­است؟». در همین راستا، به استخراج ابزارهای زبانی رمزگذار مفهوم غم و شادی در زبان فارسی می­پردازیم. مهم­ترین ابزاری که برای مطالعة این مفهوم مورد استفاده قرار می­گیرد، استعارة مفهومی است؛ زیرا، معمولا انسان مفاهیم انتزاعی را سخت­تر از مفاهیم عینی درک می­کند. به همین منظور، مفاهیم انتزاعی ازرهگذر مفهوم­سازی آن­ها به­وسیلة مفاهیم عینی ادراک می­شوند. از آن­جا که جامعه و انسان همواره درحال تغییرند، میزان تغییرات زبان و غم و شادی نیز در زبان مشهود است که بیانگر تغییر احساسات انسانیست. پیکرة زبانی مورد استفاده در این پژوهش، شامل فیلم­های سینمایی، داستان­ها، ترانه­ها، عناوین مطبوعاتی و اخبار از دهه­های 1347 تا 1357، 1358 تا 1367، 1368 تا 1377، 1378 تا 1387، 1388 تا 1397 است. این دهه­ها به­علت رخ­داد­های سیاسی و اجتماعی تأثیرگذار، ازجمله انقلاب، جنگ، سازندگی، اصلاحات و دوران پس از آن برگزیده شده­اند. براساس بررسی­های صورت­گرفته، غم در جامعۀ ایران دارای تغییراتی اندک از دهة 50 تا 70، اندکی کاهش در 80 و درنهایت، افزایش چشم­گیر در دهة 90 است. شادی نیز از دهة 50 تا 60 نزول و یک­باره افزایش در دهة 70 و سرانجام در دهة 80 و 90 کاهش چشم­گیری را تجربه می­کند. علت­های اصلی افزایش غم و کاهش شادی را می­توان مشکلات اقتصادی، جنگ، تجمل­گرایی و روابط انسانی پیچیده­تر عنوان کرد. یکی از پیامدهای افزایش غم، کاهش امنیت اجتماعی است.

Keywords

• غم
• شادی
• تغییر زبان
• استعارة مفهومی
• احساسات