پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل (May 2023)
کاربرد روش نمونه برداری خطی (LIS) در مقایسه الگوهای سیمای سرزمین در جنگل‌های لرستان
Abstract
سابقه و هدف:مطالعه ساختار سیمای سرزمین بر اساس اصول اکولوژی و شاخص‌های مکانی سیمای سرزمین به‌عنوان اجزای تشکیل‌دهنده‌ی آن ابزاری مناسب برای نقشه‌سازی و کمی‌کردن خصوصیات مکانی هر کاربری محسوب می‌شوند. به دلیل گسترش روز افزون فعالیت‌های بشری، ساختار و کارکردهای اکولوژیک سیمای سرزمین تغییر می‌یابد و الگوهای سیمای سرزمین دستخوش تغییرات نامطلوبی می‌گردد. لذا به منظور پایش و کنترل این تغییرات، کمی‌سازی و مطالعه سیمای سرزمین اهمیت و ضرورت بیشتری می‌یابد. این مطالعه با هدف کمی‌سازی الگو سیمای سرزمین مناطقی با درجات مختلف توسعه با استفاده از روش نمونه‌برداری خطی (LIS) جهت برآورد شاخص مکانی طول کل لبه جنگل و روش نمونه‌برداری جفت نقطه‌ای برای برآورد شاخص مکانی سرایت انجام گرفت. مواد و روش ها:برای انجام این تحقیق یک عرصه 200 هکتاری از دو منطقه حفاظت شده سفیدکوه و تخریب شده قلعهگل در استان لرستان بر روی تصاویرGoogle Earth انتخاب و در محیط GIS مورد پردازش قرار گرفتند. بمنظور انجام نمونه‌برداری خطی 16 پاره‌خط (ترانسکت) 100 و 200 متری به‌صورت سیتماتیک و با جهت تصادفی بر روی عرصه مورد مطالعه منطبق گردید. برای روش نمونه‌برداری جفت نقطه‌ای شبکه نقاطی با فواصل 100 و 200 متری به‌صورت سیستماتیک و با شروع تصادفی بر روی تصاویر منتخب پیاده شد و سپس شاخص‌های مکانی محاسبه شدند. از آزمون تی استیودنت جفتی نیز برای مقایسه فواصل مختلف در دو منطقه استفاده شد. یافته ها:نتایج به دست آمده نشان می‌دهند که در هر دو طول اندازه‌گیری شده ترانسکت‌ها، طول کل لبه جنگل در منطقه قلعهگل بیشتر از سفیدکوه بوده و ارزش عددی شاخص مکانی سرایت در منطقه قلعهگل کمتر از سفیدکوه است. یافته‌ها نشاندهنده از هم گسیختگی و تکه تکه‌شدن بیشتر منطقه قلعهگل است. نتایج طول کل لبه جنگل هم با نتایج برآورد سرایت مطابقت دارد و منطقه قلعهگل که سرایت کمتری دارد، طول کلی لبه جنگل بیشتری دارد که این امر هم نشاندهنده تخریب و از هم گسستگی بیشتر این منطقه نسبت به منطقه کمتر تخریب یافته سفیدکوه است. از دلایل تعدد لکه‌ها در منطقه قلعهگل می‌توان به حضور لکه‌های مصنوعی و انسان‌ساخت از قبیل: روستاهای متعدد، فعالیت‌های کشاورزی، باغداری و چرای دام و مصرف چوب برای مصارف روستایی و... اشاره نمود که علاوه بر لکه لکه شدن این منطقه سبب تنک شدن پوشش جنگلی منطقه شده است. نتیجهگیری:کمی‌سازی الگو سیمای سرزمین مناطقی با درجات مختلف توسعه با استفاده از روش نمونه‌برداری خطی (LIS) جهت برآورد شاخص مکانی طول کل لبه جنگل و روش نمونه‌برداری جفت نقطه‌ای برای برآورد شاخص مکانی سرایت می توانند به عنوان روشهای موثری جایگزین نقشه های پوشش گیاهی با جزئیات شوند و می‌توان با صرف هزینه و زمان کمتر و با صحت بالاتر الگوهای سیمای سرزمین را کمی‌سازی و مقایسه نمود.
Keywords
