Bulletin of the Mineral Research and Exploration (Jun 2008)
SANDIKLI (AFYON) YÖRESİNDE, ŞABAZİT VE FİLLİPSİT MİNERALİ İÇEREN TÜFLERİN MİNERALOJİK, PETROGRAFİK VE İYON DEĞİŞTİRME ÖZELLİKLERİ VE TARIMDA KULLANILMASI (GÜNEYBATI ANADOLU, TÜRKİYE)
Abstract
Çalışma alanı, Sandıklı ilçesi (Afyon-Güneybatı Anadolu) güneyinde yer alır. Incelenen alanda volkanitler Sandıklı volkanitleri Orta ve Geç Miyosen yaşlı lavlar ve piroklastik kayaçlar ile temsil edilmektedir. Lavlar, trakiandezit, fonolitik tefrit, bazaltik andezit, bazaltik traki-nefelinit, andezit ve dasit bileşimlidir. Piroklastik kayaçlar ise lapillitaşı, tüflü çakıltaşı, tüflü kumtaşı ve tüflü çamurtaşları ve ayrıca trakiandezit, andezit ve fonolitik tefrit bileşimli vitrik tüf ve kristal vitrik tüfler ile temsil edilmektedir. Çalışma alanının kuzey kesiminde yer alan tüflerde yaygın şabazit oluşumu ve güneyinde yer alan tüflerde de yaygın fillipsit oluşumu belirlenmiştir. Fillipsit içerikli tüflerde fillipsitin potasyum-sodyum-alüminyum-silikat hidrat, potasyum-alüminyum- silikat hidrat, potasyum-kalsiyum- alüminyum-silikat hidrat olmak üzere üç formunun da oluştuğu saptanmıştır. Tetrabrom etan ile saflaştırılan örneklerin, ağırlık olarak %29 ile %63 oranında zeolit içerdikleri belirlenmiştir. Zeolitik tüflerin 0.1 N H2SO4 ve 0.1N HCl ile aktive edildikten sonra katyon değişim özellikleri incelenmiştir. Her iki asit ile yapılan aktivasyonda en fazla çözeltiye geçen element Ca+2 olmuştur. HCl ile kısmen daha lineer bir şekilde aktifleşme eğilimi gösterdiği belirlenmiştir. Şabazitik ve fillipsitik tüflerin iyon değiştirme özellikleri göz önüne alındığında, 137Cs, 90Sr, 40K ve NH4 özel seçiciliği ve ayrıca asidik toprakta pH'ı dengeleyici/yükseltici etki yapması nedenleriyle toprak ıslahında kullanılabileceği, aktifleştirilerek kullanılması halinde de nem absorblama ve resorblama eğilimini daha da artıracağından bitki yetiştirilmesinde önemli katkılar yapacağı, besicilik yapılan mekânlarda, metan gazının diğer gazlardan ayrılmasında, idrar ve dışkıdan kaynaklanan amonyak kokularını absorblamasından faydalanılabileceği ve yalıtım özellikleri nedeniyle de bir kaç katlı binalar ve hayvan barınaklarında yapı malzemesi olarak faydalanılabileceği sonucu elde edilmiştir.
