Current Perspectives in Social Sciences (Sep 2024)
Nüfus ve Yerleşmelerin Dikey Dağılışı: Denizli Örneği
Abstract
Yükselti olarak ifade edilen dikey dağılışın önemli coğrafi neticeleri bulunmaktadır. Bu nedenle bir yerleşmenin bulunduğu yerin yükseltisinin bilinmesi, yerleşme ve mekân ilişkisinin ortaya konulması adına önemli bir adımdır. Yükseklik, mekânsal özelliklerin temel belirleyicisi olmakla birlikte birçok coğrafi unsuru da doğrudan ve dolaylı olarak etkileyebilmektedir. Bu çalışmada Denizli ili örneğinde nüfus ve yerleşmelerin coğrafi dağılışı, topografyanın önemli bileşenlerinden yükselti ile ilişkili olarak ele alınmıştır. Yükselti kuşaklarına göre toplam nüfus ve yerleşme sayıları ile bunların dağılışları üzerinde durulmuştur. Bu amaçla öncelikle Denizli ilinde bulunan 454 yerleşme, harita üzerinde konumlandırılmıştır. Daha sonra yerleşmelerin yükseltilerini tespiti etmek için Sayısal Yükselti Modeli verisi üzerinden hesaplamalar yapılmıştır. Denizli ilinin ortalama yükseltisi göz önünde bulundurularak yükselti basamakları 200 m arayla belirlenmiş, her kademedeki yerleşme sayıları ve toplam nüfusları hesaplanmıştır. Yükseltisi en yüksek ve en düşük yerleşme dikkate alınarak, yükselti kademeleri 100 m ile 1600 m arasında değerlendirilmiştir. Ayrıca yerleşmeler ile Denizli ilinin fiziki haritası üst üste çakıştırılmış, böylece yerleşmelerin morfolojik birimlere göre dağılışı gösterilmiştir. Elde edilen verilerle mekânsal analizler yapılmış, analiz sonuçları haritalandırılmıştır. Yapılan analizlere göre Denizli ilinde nüfusun % 63,81’i, 301-500 m aralığında yaşamaktadır. Nüfusun yarıdan fazlasının il yüzölçümün sadece %5’lik bir kısmında yaşaması, Denizli ilinde nüfusun büyük bir çoğunluğunun oldukça dar bir alanda yoğunlaştığını göstermektedir. İlde bulunan yerleşmelerin sayıca en fazla yoğunlaştığı yükselti basamağı 701-900 m aralığıdır. Bu aralıkta 168 yerleşme olup, toplam yerleşmelerin %37’sini oluşturmaktadır. Yerleşmelerin toplandığı başka bir yükselti basamağı 118 yerleşme ile 901-1100 m kademesidir. Dolayısıyla 700-1100 m aralığı, bütün yerleşmelerin %63’üne sahiptir.
Keywords
