Şiî-İmâmî Müfessirlerin Kur’ân Mesellerine Mezhebî Yaklaşımlarındaki Problemler Üzerine Bir İnceleme

Abstract

Meseller itikadî, amelî ve ahlakî bir takım soyut manaların daha kolay ve derin kavrayışla idrak edilebilmesi açısından Kur’ân üslubunun önemli bir yönünü oluşturmaktadır. Âyetlerde temsilî anlatımlarla anlaşılması zor pek çok mesele, doğal ve sosyal hayatın içinden benzetmelerle adeta muhatapların gözlerinin önünde sahnelenmiştir. Bu yönüyle meseller pek çok müfessir ve araştırmacının ilgisini çekmiştir. Şiî tefsir literatüründe ise bazı Kur’ân mesellerinin siyasî ve mezhebî doktrin doğrultusunda yorumlandığı görülmektedir. Bazı Şiî-İmâmî müfessirler mesellerde sahnelenen konu ve karakterler ile -eğer mesel olumlu ise- imâmet, velâyet, Hz. Ali, Ehl-i Beyt ve imamlar; -olumsuz ise- ilk üç halife, Muaviye ve Emevîler’in kastedildiğini belirtmişlerdir. Bu yorum tarzı sadece mezhebî ön kabullerden hareket etmesiyle değil, pek çok yorum ilkesi bakımından da problemler taşımaktadır. Bu çalışmada bu tür yorumların tefsir usulü ve yorum metodolojisi bakımından taşıdıkları problemler ele alınmaktadır. Söz konusu sorunların genel itibariyle Kur’ân bütünlüğü, rivayet, dil, tarih, usul ve toplumsal ilişkiler vasatında yoğunlaştığı ifade edilebilir.

Keywords

• tefsir
• mezhep
• şîa
• mesel
• emsâlü’l-kur’ân
• quranic exegesis/tafsir
• denomination
• shia
• mathal
• amthalu’l-qur’an