Erken Dönem İbrani Matbaacılığında Haham Onayları ve Cemaat İçi Sansür

Abstract

Matbaanın Yahudi cemaatleri arasında kabul görmesinin neticesinde Osmanlı’da ve birçok Avrupa Yahudi cemaatleri arasında farklı alanlarda yoğun bir kitap basımı gözlenmiştir. Süreç içerisinde hahamlar matbaada basılan eserlerin dini inanç açısından uygunluğunu denetleme gereğini hissetmişlerdir. Farklı şehirlerde alınan kararlarla matbaada basılacak eserlere onay alınmasını zorunlu kılan hahamlar böylelikle otoritelerini de pekiştirmek istemişlerdir. Bu durum sahte onay mektupları gibi birçok sorunu da beraberinde getirmiştir. Buna ilaveten hahamların basılan eserlere sansür uygulamaları ve basım sürecinde metne müdaheleler de Yahudi cemaatler arasında karşılaşılan durumlardandır.

Keywords

• Approbation
• rabbis
• hebrew printing
• censor
• Nehemya Hayon
• herem