Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi (Dec 2006)
SOSYAL SINIFLARDA TÜKETİMİN SINIF BELİRLEYİCİLİK ROLÜ
Abstract
Neoklasik anlamda ekonomi biliminin incelenmesinde, insanın sosyal bir varlık olarak kabulünün oldukça zayıf yer aldığı rahatlıkla izlenebilir. Bu yaklaşımın özünde bireysel ve bireyci davranışlar olduğu için tüketim konusuna da aynı çerçevede yaklaşılmıştır. Bu çalışmada tüketim ve anlamının yalnızca bireyci temeller üzerinde olmaması gerekliliği üzerinde durulmuştur. Fayda yaklaşımı ile tüketim ve onun bireyler için getirdiği anlam incelenirken sosyal sınıf kavramının da analize dahil edilmesi gerekir. Geleneksel olarak tüketimin bireylere sağladığı fayda yalnızca direk ya da fonksiyonel olarak kabul edilmiştir. Oysa ki bu hesaba tüketimin sosyolojik ve psikolojik anlamda sağlayabileceği faydalar da eklenmelidir. Tüketiciler yaptıkları harcamalarla subjektif kriterlerden en önemlisi olan sosyal sınıfa ait bir sinyal elde eder ve bundan da hedonik anlamda fayda sağlarlar. Bu faydanın toplam fayda hesabında içselleştirilmesi tüketimin bireyler için anlamını Neoklasik anlamdan farklılaştıracaktır. Subjektif kriterler ve buradan sağlanacak fayda ancak insanın sosyal çevresi ve bu anlamda sosyal sınıfları ile açığa çıkabilir. Sosyal sınıflar arasında oluşan ayrışma ve çekişme zemini bireyleri yaptıkları tüketimlerde bazen üst sınıftanmış bazen de o sınıftan değilmiş izlenimini vermeye iter. İnsanlar sosyal sınıflardaki yerlerine göre tüketim kararlarını değiştirebilir ve ait olmak istediği statüyü işaret edecek şekilde bu kararları alabilirler.
