Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Jun 2018)
İsteme Özgürlüğünden Eylem Özgürlüğüne: Kant’ın Özgürlük Görüşü
Abstract
Özgürlük kavramı, Kant’ın pratik felsefesine damga vurmuş önemli bir kavramdır. Özgürlük kavramına büyük önem veren Kant, bir toplumun ilerlemesinin o toplumdaki özgürlüğün ne ölçüde yayılıp geliştiğine bağlı olduğunu belirterek özgürlüğü insan türünün ve tarihinin başat idesi olarak belirlemiştir. Kant gerek etik gerekse politik görüşlerinde, özgürlüğü kendisine ölçü olarak alarak görüşlerini bu kavram çerçevesinde geliştirmiştir. Kant ahlak metafiziğini etik ve hukuk olarak ikiye ayırırken hem etik hem de hukuk alanında özgürlüğü temele yerleştirmiştir. Kant’ın felsefesinde özgürlük kavramı, onun ahlak felsefesinden hukuk ve politik felsefesine doğru bir gelişim göstermiştir. Özgürlüğü ahlaksal bağlamda isteme ile ilgisinde, hukuksal alanda ise eylemlerimizle ilgisinde ele Kant, özgürlüğün her iki alanda da nasıl gerçekleştiğini aydınlatmaya çalışmıştır. Ahlak alanında özgürlüğü içsel anlamda ele alan Kant, ahlaki özgürlük görüşünü ahlak yasası bağlamında ele alıp temellendirmiştir. Ahlak yasası dışarıdan bir zor ve dayatma olmaksızın kişinin kendi aklının koyduğu bir yasadır ve kişinin istemelerini bu yasaya göre belirlemesi kişinin içsel özgürlüğünü oluşturmaktadır. Hukuk alanına gelindiğinde ise özgürlük içsel alanla ilgili olmayıp kişinin başkalarını etkileyen davranışlarıyla, yani kişinin eylemlerinin dışsal ve hukuksal boyutuyla ilgilidir ve hukuksal alan her zaman bir dışsal zorlamayı da beraberinde getirir. İçsel özgürlük dışsal hiçbir zorlamayı barındırmazken, dışsal özgürlük ise belli bir düzeyde zorlamaya dayanmak zorundadır. Bu çalışmada, Kant’ın bahsettiği bu iki tür özgürlük görüşünün neliğini ve bunların birbiriyle ilgisini ortaya koymak amaçlanmaktadır.
Keywords
