بررسی اثرات منبع هیدرات کربن، عامل ژلی و ظرف کشت روی ریزازدیادی گیاه سیب زمینی (Solanum tuberosum L.)

Abstract

سابقه و هدف: سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) مهمترین گیاه مغذی و چهارمین محصول عمدة دنیا به شمار می‌رود. عوامل متعددی تکثیر این گیاه از طریق کشت بافت را تحت تاثیر قرار می‌دهند که از جمله می‌توان به ظرف محیط کشت، نوع و غلظت منبع هیدرات کربن و عامل ژلی اشاره کرد. در پژوهش حاضر اثرات این عوامل برریزازدیادی گیاه سیب‌‌زمینی، با استفاده از سه رقم اگریا، ساوالان و مارفونا با استفاد از محیط کشت پایه MS بررسی شد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه، دو عامل ژلی (آگار به مقدارgl-1 7 و فیتاژل به مقدار gl-1 5/3)، سه منبع هیدرات کربن (ساکارز آزمایشگاهی، شکر سفید معمولی و شکر قهوه‌ای، هریک به مقدار gl-1 30) و ظروف کشت مختلف (لوله آزمایش، ظرف شیشه‌ای با اندازه 60 × 110میلی‌متر، ظرف شیشه‌ای با اندازه 95 × 150 میلی‌متر و ظروف مکعبی از جنس پلی پروپیلن با اندازه 110 × 90 × 90 میلی‌متر) مورد بررسی قرار گرفتند. اثر این عوامل به‌صورت یک آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با ده تکرار بررسی شد. بعد از 30 روز، صفات مختلفی شامل متوسط طول نوساقه در هر گیاهچه، میانگین طول ریشه در هر گیاهچه، تعداد ریشه در هر گیاهچه، تعداد و اندازه برگ در هر گیاهچه بررسی شدند. سپس، گیاهان نسبت به شرایط برون شیشه‌ا‌ی سازگار شده و جهت غده‌زایی در مزرعه‌ کشت شدند. یافته‌ها: بطورکلی نتایج آزمایش بررسی عامل ژلی نشان داد که بیشترین طول نوساقه در هر گیاهچه(16/5 سانتیمتر) و میانگین طول ریشه در هر گیاهچه (06/6 سانتیمتر) با استفاده از آگار بدست آمده است، با استفاده از این عامل ژلی، بیشترین تعداد ریشه در هر گیاهچه (7/4) در ارقام مارفونا و ساوالان و بیشترین تعداد گره در هر گیاهچه (2/9) در رقم مارفونا حاصل شد.. نتایج بررسی اثر منبع هیدرات کربن نیز نشان داد که استفاده از شکر قهوه‌ای در محیط کشت برای اکثر صفات مورد مطالعه بطور معنی‌داری بهتر بوده است بطوریکه بیشترین طول نوساقه در هر گیاهچه (07/7 سانتیمتر)، میانگین طول ریشه در هر گیاهچه (61/6 سانتیمتر) با استفاده از شکر قهوه‌ای بدست آمد. همچنین استفاده از ظروف کشت مکعبی از جنس پلی پروپیلن به طور معنی‌داری باعث بهتر شدن صفات طول نوساقه (96/17 سانتیمتر) و میانگین طول ریشه (73/11 سانتیمتر) در هر نوساقه شده است. نتیجه‌گیری: بطور کلی استفاده از ظروف مکعبی از جنس پلی پروپیلن و شکر قهوه‌ای تاثیر بسزایی در افزایش میزان ریزازدیادی گیاه سیب‌زمینی داشت. استفاده از این ظروف دارای مزایای متعددی می‌باشد، یکی از مهمترین مزایای این ظروف این است که امکان تبادل گازی فضای داخل ظرف با بیرون وجود دارد و امکان استفاده از هوای تازه را فراهم می‌کنند.

Keywords

• سیب زمینی
• ریزازدیادی
• عامل ژلی
• منبع هیدرات کربن
• ظرف کشت