Kuran’daki Ruhban ve Kıssisin Kavramlarının Dinler Tarihi Açısından Değerlendirilmesi

Abstract

Kuran, zaman zaman diğer dinlere ilişkin bilgiler vermekte, bunu yaparken bazen onlarla ilgili eleştirilerde bazen de iltifatlarda bulunmaktadır. Bu kapsamda Hıristiyan din adamları zümrelerine unvan olan ruhban ve kıssisîn (Maide 5/82) kavramları da Kuran’da olumlu bir şekilde resmedilmektedir. Kıssisîn kavramı sadece bu ayette geçerken, ruhban kelimesinin başka ayetlerde de geçmesi (Tevbe 9/31, 34), ayrıca Kur’an’da ruhban kavramıyla aynı kökten gelen rahbaniyete (Hadid 57 /27) değinilmesi sebebiyle tefsir geleneğinde bu iki kavramdan ruhban’ın daha fazla yorumlanmasına sebebiyet vermiştir. Bununla birlikte tefsirler incelendiğinde çoğu zaman bu iki kavram arasında ayrıma gidilmediği görülmüştür. Makalemizde Hıristiyan kaynaklarından yararlanılarak ruhban ve kıssisîn kavramlarının mahiyeti anlaşılmaya çalışılmıştır. Neticede bu iki kavramın birbirinden temelde farklı olduğu görülmüş ve ayetin asıl bağlamı tespit edilmiştir. Ayrıca ruhban kelimesi için alternatif bir etimolojik köken teklifinde bulunulmuş ve ayetin Habeş Hıristiyanların bildikleri bir gerçeğe bir atıf olabileceğine işaret edilmiştir. Makalede ayrıca Kuran’daki “ruhbaniyetin türetilmesi” ifadesiyle ne kastedildiğinin anlaşılabilmesi için Hıristiyan çileciliği ve deyir kültüründeki dönüşümlere odaklanılması gerektiğine dikkat çekilmiştir.