“GİDEYİM DE KENDİMİ BİR ÇİĞNETEYİM” YABANCI SEYYAHLARA GÖRE OSMANLI HAMAM KÜLTÜRÜ,

Abstract

Türk hamamının kültürel bir miras olarak evrensel hafızada yer etmesini sağlayan Osmanlı Devleti’nde bu mekân sadece yıkanma ihtiyacını gidermemiş aynı zamanda bir sosyalleşme ortamı sağlayarak farklı bir işlev de kazanmış ve toplumun vazgeçilmez bir unsuru hâline gelmiştir. Hamamlar, çeşitli vesilelerle Osmanlı topraklarında bulunma fırsatı yakalayan seyyahlar içinde farklı bir deneyim sunmuş olup kaleme aldıkları seyahatnamelerinde bu mirasın yansımaları görülmüştür. Bu bağlamda yapılan çalışmada Salomon Schewigger (16. yüzyıl), Stephan Gerlach (16. yüzyıl), Brettenli Michael Heberer (16. yüzyıl), Nicolas De Nicolay (16. yüzyıl), Reinhold Lubenau (16. yüzyıl), Jean Thévenot (17. yüzyıl), Jean-Baptiste Tavernier (17. yüzyıl), Philippe du Fresne-Canaye (17. yüzyıl) ve Joseph de Tournefort (18. yüzyıl) gibi yabancı seyyahlarıın seyahatnamelerindeki hamam kültürü değerlendirilmiş ve bulunan malzemeler hamamın adı, çarşı hamamları kimlere hizmet vermiştir, hamamın fiziki yapısı, temizlenme ritüeli, tellaklar, hamamda kullanılan eşyalar, Türkler hamama ne zaman giderdi, hamamların ücreti ne kadardı, hamam adabı ve Topkapı Sarayı’nda hamam başlıkları altında ele alınarak farklı bir kültürün gözünden hamam yapısı incelenmeye çalışılmıştır. Hamam ve hamam sefalarının yansımaları edebî hayata da aksetmiş ve kendileri de içindeki toplumun bir ferdi olan divan şairlerinin şiirine “hammâmiye” adı verilen türle konu edilmiştir.

Keywords

• osmanlı
• hamam
• seyyah
• seyahatname