İsmâil Sirâceddîn-İ Şirvânî-İ Kürdemirî Ve Kafkaslarda Nakşibendiyye - Hâlidiyye Kolları

Abstract

XIX. yüzyılın başlarında Kafkaslara Nakşibendîliğin gelmesinden sonra tasavvuf kültürüne aşina olan Kafkas halkları bu yeni tarikatı kolayca benimsemiştir. Azerbaycan ve Dağıstan’da hızla yayılan Nakşibendîliğin Hâlidiyye Kolu’nun Kafkaslardaki ilk mürşidi Mevlânâ Hâlid el-Bağdâdî’nin halifelerinden İsmâil Sirâceddin Şirvânî Kürdemirî’dir. Onun Azerbaycan (Şirvan) ve Dağıstan’daki irşad faaliyetleri sonucunda bölgede pek çok sûfî ve mürşid yetişmiştir. İsmâil Kürdemirî’nin Anadolu’ya göç etmesinden sonra onun müridleri Nakşibendîliği Kafkaslarda devam ettirmişlerdir. Sonraki dönemlerde Kürdemirî’nin talebelerinin faaliyetleri sonucunda bölgede bazı Nakşibendî kolları zuhur etmiştir. Bu kolların bazıları Ruslara karşı yapılan mücadelelere aktif bir şekilde iştirak ederek Müridizm hareketine tasavvufî bir karakter kazandırmıştır. Bu çalışmamızda İsmâil Kürdemirî’nin hayatını ele alarak Azerbaycan ve Dağıstan’da ortaya çıkan Nakşibendî kollarını ve temsilcilerini tanıtmaya çalışacağız.