مطالعه و شناختِ موردی جنبه‌های تصویرسازانه فرش کاشان (دوره‌ی صفوی و قاجار)

Abstract

طراحان و بافندگان قالی‌های کاشان از مضامین مختلفی در خلق آثار خود استفاده کرده‌اند؛ برخی از این مضامین حوزه‌ی ادبیات دینی، ملی، بومی و... را در برمی‌گیرد. هدف‌پژوهش حاضر، دستیابی به جنبه‌های تصویرسازانۀ نقوش به‌کار ‌رفته در فرش‌های کاشان است. با توجه به روش آیکونوگرافی، سعی بر آن شده تا با این رویکرد مفاهیم تصویری به‌ کار رفته در فرشِ کاشان به مخاطب منتقل شود. اغلب نقش‌مایه‌های به‌کار رفته در فرش‌های کاشان با رنگ‌گزاری‌های تخت و رنگ‌های مشابه طبیعت پدید آمده‌اند. در این میان پرسش‌هایی را می‌توان مطرح نمود و به آن‌ها پاسخ داد؛ 1.چه جنبه‌های تصویرسازانه‌ایی در فرش کاشان موجود است؟ 2. مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در به وجود آمدن نقوش به‌کار رفته در فرش کاشان عصر قاجار چیست؟ پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی می‌باشد. جمع‌آوری اطلاعات به صورت مطالعاتِ کتابخانه‌ای (اسنادی) و میدانی (گفت وگوی حضوری با متخصصان و کارشناسان) انجام پذیرفت و نتایج پژوهش نشان داد که با نگاه به نَقش‌های قالی‌ها، دو زیر مجموعه از نقش‌ها قابل تفکیک از یک‌دیگرند؛ نقش‌هایی که از طبیعت الهام گرفته‌اند و نقش‌مایه‌هایی که هندسی و تجریدی محض هستند؛ نتایج پژوهش نشان داد که هنر نگارگری بیشترین تأثیرگذاری را روی قالیچه‌ها داشته است و از تأثیراتی که قالیچه‌های تصویری از هنر نگارگری گرفته‌اند، فضاسازی‌های غیرواقعی و مثالی هستند با این تفاوت که در نقوش فرش ساده سازی و خلاصه شده و گاه ترکیب‌بندی‌های آن فرش تغییر کرده است. .

Keywords

• قالی‌کاشان
• نقش‌
• تصویرسازی
• صفوی
• قاجار