Reprezentacje dziecka w dyskursie ekologicznym studentów pedagogiki wczesnoszkolnej

Abstract

W artykule podjęto próbę ukazania miejsca i roli dziecka w nowoczesnym dyskursie ekologicznym, którego fundamentem staje się przyznanie, uznanie i głębokie rozumienie praw dziecka i jego nowej pozycji w świecie oraz w relacjach z dorosłymi i przyrodą. Narracje te zderzono z rzeczywistością, w której bardzo często odbiera się lub znacząco ogranicza prawa dziecka do partycypacji i aktywizmu społecznego, postrzegając je w kategoriach istoty bezbronnej, niedojrzałej, podatnej na doświadczanie krzywdy i wymagającej opieki oraz troski, a więc niezdolnej do podmiotowego współdziałania i zaangażowania w problemy zawłaszczone przez dorosłych. W analizie dyskursu ekologicznego odnoszącego się do roli dziecka w konstrukcji harmonii w relacjach człowiek-przyroda zastosowano dychotomiczny podział: dziecko-ofiara (victima) i dziecko-zbawca (salvatore). Mając na uwadze wieloaspektowość owego dyskursu, zostały w nim wyostrzone jedynie wybrane wątki o nachyleniu pedagogicznym. Konstatacje i próby konstrukcji reprezentacji dziecka w przestrzeni ekologicznej zostały oparte także na wynikach badań własnych, którymi objęto studentów pedagogiki wczesnoszkolnej, po trzysemestralnym cyklu zajęć z edukacji przyrodniczo-ekologicznej. Materiał empiryczny pozyskano z analizy językowych wypowiedzi ustnych i pisemnych 183 studentów.