Przestrzeń uwagi a współczesna inżynieria epistemiczna. O przyszłości uniwersytetu

Abstract

Artykuł stanowi głos w sprawie współczesnej kondycji uniwersytetu oraz wprowadzanej od 2018 reformy szkolnictwa wyższego (tzw. reformy 2.0). Narzucana przez reformę kultura zarządzania, nakierowana na „naukową produktywność” i bibliometrię, pozostaje w konflikcie z etosem uniwersytetu, na jaki składa się dążenie do prawdy i kultura otwartej dyskusji, konstytutywna dla wspólnoty uczących się i uczonych. Autor argumentuje, że przywiązanie do tych wartości jest nie tylko kwestią tradycji, ale szczególnym zadaniem uniwersytetu w ramach współczesnej sfery publicznej, targanej przez aksjologiczne konflikty i rozpadającej się na szereg cyfrowych „plemion”. Uniwersytet jako instytucja rozwinął się wraz z kulturą aksjologicznego pluralizmu i racjonalnego wątpienia, którą sam wspierał. Wartości tych nie da się jednak utrzymać, jeśli w ramach akademickiej doksy przyjmie się założenia radykalnego relatywizmu poznawczego. „Antyrelatywistyczne minimum poznawcze” (Steven Lukes) i założenie względnej przekładalności języków, są niezbędne, jeśli uniwersytet ma pełnić nadal społecznie istotną funkcję wspierania dyspozycji krytycznych i uczenia samodzielności myślowej.

Keywords

• uniwersytet
• antyrelatywizm poznawczy
• spory aksjologiczne
• kształcenie kompetencji poznawczych
• reforma szkolnictwa wyższego
• naukometria