Mardin Zaviyeleri Üzerine Mimari Bir Değerlendirme

Abstract

Anadolu’nun fethi sonrasında bölgenin İslamlaşma sürecinin hızlanması için 12. ve 13. yüzyıllarda tasavvuf şeyhlerinin çeşitli faaliyetlerde bulundukları görülmektedir. Dönemin hükümdarları, devlet adamları ve emirleri zengin vakıflı zaviyeler kurarak dini ve siyasi otoriteyi güçlendirmek adına şeyhlerin bu faaliyetlerini desteklemişlerdir. Anadolu’nun birçok şehrinde karşılaştığımız zaviye yapılarının en erken örneklerinin Mardin’de inşa edildiği bilinmektedir. Çalışmanın konusu, Mardin’deki zaviyelerin mimari özellikleri ile incelenip değerlendirilmesidir.Çalışmanın amacı Mardin’deki zaviye yapılarını malzeme, teknik, plan şeması ve yapı elemanları bakımından incelemek ve bölgenin kendine has üslup özelliklerini ortaya koymaktır. Mardin’de kültür varlığı olarak tescillenmiş zaviye ile literatürde zaviye şeklinde tanımlanmış eserler incelenmiştir. Çalışmada 7 adet zaviye yapısı veya zaviyeden geriye kalan mimari yapıların mimari özellikleri detaylı bir şekilde incelenmiştirEmüniddin Zaviyesi, Hamza-i Kebir, Hamza-i Sağir, Cihangir Zaviyesi, Şeyh Muhammed Farisi Zaviyesi, Şeyh Kasım Halveti Türbesi (zaviyesi) ve Hamidiler Türbeleri mimari özellikleri bakımından incelenmiş olmakla birlikte literatürde zaviye olduğu ifade edilen İbrahim Ağa Mescidi ve Şeyh Baba Abdurrahman Zaviyesi’ne de kısaca değinilmiştir. Bu iki yapının yerleri tam olarak tespit edilemediğinden incelenememiştir.