هنر اسلامی (May 2023)
بازشناسی مؤلفه های شکل دهنده هویت ایرانی- اسلامی در خانه های تاریخی ایران
Abstract
شکل‌گیری خانه در ایران از دیرباز مبتنی بر معیارها و نمادهای خاص خود بوده است. خانه ایرانی، موجودیتی ارزشمند است؛ برآورده کنندۀ نیازهای ساکنانش و شکل گرفته بر پایۀ ارزش‌های کیهانی و جهات مقدس. با وقوع انقلاب صنعتی و شکل‌گیری ایدئولوژی مدرنیسم، ارزش‌هایی که شکل‌دهندۀ جهان آرمانی انسان سنتی بودند، به یکباره فرو ریختند و بازتاب آن در معماری به جدایی روح از ماده، باطن از ظاهر، کیفیت از کمیت و در نتیجه هویت از معماری انجامید. خانۀ ایرانی که زمانی نماد هویت ملت ایران بود به ساختمان‌های مکعب شکل یکنواختی تبدیل شد که بی‌توجه به فرهنگ، اقلیم، بینش شاعرانه-اساطیری و ارزش‌های دینی، در کنار یکدیگر قد برافراشتند و روزبه‌روز چهره شهر را آشفته‌تر کردند. هویت که یکی از پرتنش‌ترین و پیچیده‌ترین مقوله‌های عصر حاضر است، نیرو محرکه این پژوهش است. در این پژوهش به بررسی ریشه‌های شکل‌دهندۀ هویت خانۀ ایرانی در گذشته پرداخته می‌شود تا با بازشناسی آن‌ها بتوان هویت بیمار، مخدوش و زیرسؤال رفتۀ خانۀ معاصر ایرانی را اصلاح و درمان کرد. این پژوهش از نوع کاربردی-توسعه‌ای و روش انجام آن کیفی می‌باشد. چهارچوب نظری پژوهش با استفاده از روش کتابخانه‌ای و مرور اسناد مربوط به هویت و خانه ایرانی شکل گرفته است. نتایج بررسی به ارائه معیارهایی جهت باززنده‌سازی هویت ایرانی-اسلامی در خانه‌های معاصر می‌انجامد.اهداف پژوهش: شناخت شاخص‌های شکل‌دهندۀ هویت ایرانی- اسلامی در خانه‌های تاریخی ایران.شکل‌گیری خانه‌های معاصر بر مبنای الگوهای ایرانی- اسلامی.سؤالات پژوهش: مؤلفه‌های شکل‌دهندۀ هویت در خانه‌های تاریخی ایران کدام‌اند؟چگونه می‌توان هویت مخدوش‌شدۀ خانه‌های معاصر را باززنده‌سازی کرد؟
Keywords
