The Polish Journal of Aesthetics (Dec 2014)
GÓRY PARNASU CZESŁAWA MIŁOSZA JAKO PRÓBA GNOSTYCKIEJ DYSTOPII
Abstract
Wątki gnostyckie są obecne w twórczości Czesława Miłosza od wczesnych katastroficznych Trzech zim(1935), aż po ostatnią summę –Traktat teologiczny(2002). Na tym tle szczególnie interesująca wydaje się porzucona i niedokończona, wydana dopiero w 2012 roku, powieść science fiction Góry Parnasu. W artykule staram się pokazać, że źródłem dystopijnej kreacji powieści jest przede wszystkim myśl gnostycka. Z diagnozami gnostyckimi związane jest wielokrotnie przywoływane w niedokończonej powieści poczucie wielowymiarowego wyobcowania i osamotnienia człowieka, ból i cierpienie, jakiego zaznaje w obcym świecie, w którego strukturę wpisane jest zło i okrucieństwo. Z jednej strony Góry Parnasusą przerażającą antymodernistyczną wizją o znamionach ostrzeżenia i przestrogi, z drugiej to skrajnie pesymistyczny, futurystyczny obraz rozpoznania „kamiennego porządku świata”.
