تحلیل مکانی آمد و شدهای روزانه مرتبط با کار و تحصیل در مناطق روستایی پیرامون کلان‌شهرها (مطالعه موردی: منطقه کلان‌شهری تهران)

Abstract

سفرهای روزانه بین مراکز روستایی و نقاط شهری پدیده‌ای است که در همة کشورها، با تفاوت‌هایی برخاسته از ساختارهای اقتصادی و اجتماعی آن‌ها، مشاهده می‌شود. در کشور ما نیز این پدیده، با توجه به گسترش مناطق کلان‌شهری و مسائل و مشکلات، از جمله گرانی مسکن، رو به افزایش است. تاکنون آمار رسمی از این تعداد جمعیت منتشر نشده است. در سرشماری سال 1385 اولین تلاش برای بررسی این جمعیت انجام شد. در این بررسی با استفاده از تحلیل اکتشافی و به‌کارگیری آمارهای فضایی سعی شد این پدیده از نظر مکانی و توزیع فضایی پیرامون کلان‌شهر تهران بررسی شود. رفت‌وآمد روزانه برای کار یا تحصیل در سطح روستاهای کلان‌شهر تهران در سه وضعیت مراجعه از روستا به شهر، از روستا به روستا، و از شهر به روستا بررسی و مشخص شد، دو خوشة بزرگ در جنوب تهران مهم‌ترین مراکز فرستندة جمعیت برای کار یا تحصیل به نقاط شهری‌اند؛ یعنی بخش‌هایی از ری، پاکدشت، رباط‌کریم، و شهریار. مهم‌ترین قطب فرستندة جمعیت به نقاط روستایی برای کار یا تحصیل نیز شهرستان پاکدشت است. مراجعة جمعیت از نقاط شهری به نقاط روستایی نشان می‌دهد این مقادیر برای کل منطقة کلان‌شهر تهران الگویی تصادفی دارد. به عبارت دیگر، مراکز خاصی با این خصیصه در کلان‌شهر تهران وجود ندارد؛ ولی نقاط شهری رودهن، پردیس، پیشوا، پاکدشت، بومهن، نصیرآباد، و شاهدشهر بیشترین جمعیت را به نقاط روستایی برای کار یا تحصیل می‌فرستند.

Keywords

• آمارهای فضایی
• آمدوشد روزانه
• تحلیل مکانی
• روابط شهر و روستا
• کلان‌شهر تهران