واکنش صفات فیزیولوژیک و کیفی تریتیکاله به کود کمپوست بقایای نیشکر در شرایط تنش خشکی

Abstract

سابقه و هدف: تنش خشکی باعث کاهش صفات فیزیولوژیک و کیفی تریتیکاله می‌شود. همچنین کاربرد کود کمپوست اثرات مطلوبی بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک خاک و کاهش اثر تنش‌های محیطی مثل تنش خشکی بر صفات فیزیولوژیک و کیفی گیاهان زراعی دارد. این آزمایش با هدف بررسی اثر مصرف مقادیر مختلف کود کمپوست بقایای نیشکر بر کاهش اثر تنش خشکی ناشی از قطع آبیاری بر صفات فیزیولوژیک و کیفی تریتیکاله در شرایط آب و هوایی اهواز در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان طراحی و اجرا شد.مواد و روش‌ها: به منظور بررسی اثر کود کمپوست بقایای نیشکر بر صفات فیزیولوژیک و کیفی تریتیکاله در شرایط تنش خشکی، آزمایشی مزرعه‌ای به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل چهار سطح تنش خشکی (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله ظهور سنبله، قطع آبیاری از مرحله گرده‌افشانی و قطع آبیاری از مرحله شیری- خمیری دانه) در کرت‌های اصلی و پنج مقدار کود کمپوست بقایای نیشکر (صفر، 10، 20، 30 و 40 تن در هکتار) در کرت‌های فرعی بودند.یافته‌ها: تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش خشکی، کود کمپوست بقایای نیشکر و اثر متقابل آنها بر اکثر صفات فیزیولوژیک و کیفی اندازه گیری شده (عدد اسپد، کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید، محتوی نسبی آب برگ، ثبات غشای سلول، دمای کانوپی، توزیع مجدد مواد فتوسنتزی، پروتئین دانه و میزان آهن و روی دانه) معنی‌دار بود. مقایسه میانگین صفات اندازه گیری شده فوق تحت اثر متقابل تنش خشکی و کود کمپوست بقایای نیشکر نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش مقدار اغلب صفات مذکور شد و حداکثر میزان این صفات در تیمار آبیاری کامل و کمترین مقدار آنها در تنش خشکی از ظهور سنبله مشاهده شد. همچنین در سطوح مختلف تنش خشکی، با افزایش میزان مصرف کود کمپوست بقایای نیشکر، مقدار صفات مذکور افزایش یافت و در سطح 40 تن در هکتار به حداکثر رسید؛ لذا بیشترین میزان این صفات در شرایط آبیاری کامل و مصرف 40 تن در هکتار کمپوست بقایای نیشکر و کمترین مقدار آنها در شرایط تنش خشکی از مرحله ظهور سنبله و عدم مصرف کمپوست بقایای نیشکر حاصل شد.نتیجه‌گیری: به طور کلی تنش خشکی ناشی از قطع آبیاری باعث کاهش مقدار صفات فیزیولوژیک و کیفی تریتیکاله شد. همچنین در تمام سطوح تنش خشکی، با افزایش میزان مصرف کود کمپوست بقایای نیشکر و فراهمی آب و عناصر غذایی برای گیاه، مقدار صفات فوق افزایش یافت. لذا افزایش مصرف کود کمپوست بقایای نیشکر توانست اثر منفی ناشی از تنش خشکی از مرحله ظهور سنبله بر صفات فیزیولوژیک و کیفی تریتیکاله را بین 6 تا 46 درصد کاهش دهد.

Keywords

• قطع آبیاری
• کلروفیل
• دمای کانوپی
• پروتئین
• آهن