تحقیقات مالی (Sep 2023)
بهینه‌سازی استوار پرتفوی تحت معیار ارزش در معرض ریسک شرطی ـ فاصله‌ای (ICVaR) در بورس تهران
Abstract
هدف: زمانی که هِری مارکوویتز مقاله پیشگام مدل میانگین ـ واریانس را در سال 1952 منتشر کرد، آثار زیادی در باب کاربردها و توسعه مدل‌های کلاسیک وجود داشت و با توجه به پیشرفت بازارهای مالی، بهینه‌سازی فعال پرتفوی به یکی از مباحث مهم مالی تبدیل شد. هدف اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل مدیریت فعال پرتفوی، به‌عنوان تصمیم‌گیری مهم و حساس برای سرمایه‌گذاران، هم‌زمان با توجه به ریسک کل پرتفوی است؛ زیرا عوامل مؤثر بر انتخاب پرتفوی بهینه سهام با نرخ بازده بالا و ریسک کنترل‌شده، از موضوعاتی است که همواره در کانون توجه تمامی تحلیلگران و سرمایه‌گذاران و حتی مدیران پرتفوی قرار دارد. روش: تاکنون روش‌های زیادی برای سنجش ریسک سرمایه‌گذاری مطرح شده است؛ اما قیمت دارایی‌های ریسکی، به‌دلیل پیچیدگی بازار مالی، به‌سرعت و به‌طور تصادفی تغییر می‌کند و فاصله تصادفی، ابزار مناسبی برای توصیف عدم قطعیت تصادفی و عدم دقت است. با توجه به عدم قطعیت در بازارهای مالی، این پژوهش از فواصل تصادفی برای توصیف بازده دارایی ریسکی استفاده کرده است و ریسک دنباله در نظر گرفته‌شده، ارزش در معرض ریسک شرطی ـ فاصله‌ای (ICVaR) نام‌گذاری شده است. ارزش فاصله‌ای در این مدل، بسط مدل پرتفوی کلاسیک است که می‌تواند به‌طور جامع، پیچیدگی بازار مالی و ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران را منعکس کند. یافته‌ها: با استناد بر نتایج به‌دست‌آمده از داده‌های واقعی 10 شرکت، از بین 30 شرکت بزرگ موجود در بازار بورس تهران، مدل ICVaR قابل تفسیر و سازگار با سناریوی عملی است و می‌تواند در سطوح مختلفی از ریسک و بسته به درجه ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار، در انتخاب پرتفوی بهینه مناسب باشد. این پژوهش از رویکرد بهینه‌سازی پرتفوی تحت معیار جدید ارزش در معرض ریسک شرطی ـ فاصله‌ای، از طریق قیمت پایانی، بالاترین قیمت و پایین‌ترین قیمت در هر روز معاملاتی استفاده کرده است. در این مدل، دامنه بازده دارایی پُرریسک به‌عنوان یک متغیر تصادفی با ارزش فاصله‌ای به‌دست آمده است. همچنین برای توصیف ریسک، از CVaR با مقدار فاصله‌ای، به‌جای واریانس در یک سطح معینی از بازده استفاده شده است. نتیجه‌گیری: عدم قطعیت ناشی از معاملات دارایی، در پیش‌بینی‌های طرح‌های سرمایه‌گذاری تأثیر می‌گذارد. در این مطالعه، برای مواجهه با این‌گونه عدم قطعیت‌های چالش‌برانگیز، رویکرد بهینه‌سازی تصادفی استوار ارائه شد و محدوده راه‌حل‌های بهینه تولید شده مدل پیشنهادی، برای تعیین گزینه‌های مختلف عملیاتی بود. در نهایت، مدل ارائه‌شده در این پژوهش نشان داد که می‌توان ترجیح ذهنی یا تنفر سرمایه‌گذاران از ریسک را با رعایت اصل تنوع‌بخشی در پرتفوی توصیف کرد که به‌نوعی نوآوری متفاوتی از مدل کلاسیک پرتفوی را ارائه می‌دهد. همچنین با بهینه‌سازی استوار، تمام سناریوها با بدترین حالت ممکن در مدل بهینه شد و نتایج نشان داد که هر چه این دامنه کوچک‌تر در نظر گرفته شود، شدت ریسک‌گریزی سرمایه‌گذاران بیشتر نمایان می‌شود.
Keywords
