اثربخشی درمان شناختی-رفتاری مذهبی در مقایسه با درمان شناختی-رفتاری سنتی بر بهبود عاطفه و امید مبتلایان به افسردگی اساسی

Abstract

سابقه و هدف: برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که دین و معنویت در افزایش بهزیستی روانی نقش دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثر‌بخشی درمان شناختی-رفتاری مذهبی در مقایسه با درمان شناختی-رفتاری سنتی در بهبود عاطفه و امید مبتلایان به افسردگی بود. روش کار: روش این پژوهش کارآزمایی تصادفی با پیش‌آزمون-پس‌آزمون است. از میان افراد مبتلا به افسردگی که به مراکز مشاوره مراجعه ‌کرده بودند، 42 نفر انتخاب شدند و درنهایت 30 نفر تا اتمام پژوهش باقی ماندند. 15 نفر درمان شناختی-رفتاری سنتی و 15 نفر درمان شناختی-رفتاری مذهبی را به‌صورت فردی دریافت کردند. ابزار گردآوری داده‌ها شامل مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته بر اساس DSM5 (SCID-I)، پرسش‌نامه‌های دین‌داری گلارک و استاک (CRS)، افسردگی بک؛ ویراست دوم (BDI-II)، عاطفۀ مثبت و منفی واتسون (PANAS) و‌ امید اشنایدر (AHS) بود که شرکت‌کنندگان یک هفته پیش از شروع درمان و یک هفته بعد از اتمام جلسات درمانی به پرسش‌نامه‌ها پاسخ دادند. هر شیوه‌نامه شامل 10 جلسۀ 50 دقیقه‌ای بود. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تجزیه‌وتحلیل شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که درمان شناختی-رفتاری مذهبی به‌صورت معناداری بیش از درمان شناختی-رفتاری سنتی موجب افزایش امید و مؤلفه‌های آن ‌شد (001/0P<). همچنین، اگرچه دو درمان مذهبی و سنتی به‌طور معناداری موجب افزایش عاطفۀ مثبت و کاهش عاطفۀ منفی شدند، اما اثربخشی آنها با یکدیگر تفاوت معناداری نداشت. نتیجه‌گیری: اگرچه درمان شناختی-رفتاری مذهبی موجب تقویت امید افراد می‌شود اما باید به لحاظ مؤلفه‌ها و فنون‌ روان‌شناختی آمیخته به معنویت تقویت شود تا اثربخشی آن در افزایش عاطفۀ مثبت و کاهش عاطفۀ منفی بیشتر شود.

Keywords

• امید؛ درمان شناختی-رفتاری ؛ درمان شناختی-رفتاری مذهبی؛ عاطفۀ مثبت؛ عاطفۀ منفی