Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Jun 2006)
iSPANYA'DA ARAP HAKiMiYETiNiN iZLERi
Abstract
Ünlü müsteşrik E. Rosenthal'in kaleme aldığı bu makalede, 138/756- 422/1031 yılları arasında (ki, iki buçuk asrı aşkın bir zaman diliminde) Ispanya'da hüküm süren Endülüs Emevi Devleti'ne ait tarihi mirastan bahsedilmektedir. Yazının başlığı her ne kadar" . ., Arap ... " şeklinde atılmış olsa da, batılı oryantalistterin büyük çoğunluğunda var olan; 'islami' nitelikli her şeyi -orijininden dolayı- Araplara mal etme zihniyeti, burada da kendini göstermektedir. Ancak Rosenthal'in, bu çalışmasını adlandırırken haklı bir gerekçesinin olabileceği ön-kabulünü taşıyoruz ki, o da şudur: Öncelikle; halefieri olan Abbasi Hanedanı'nın kendilerine zararı dakunacağı endişesiyle anayurtlarından kaçan, -deyim yerindeyse- soluğu iber Yarımadası'nda alan, orada bir devlet kurma fikrini ortaya atan ve bunu, uzun ve zahmetli mücadelelerden sonra gerçekleştiren -bir avuç mesabesindeki- ilk müslüman topluluk, asıl Ümeyye Sülalesi'nin bakiyesi olan Araplardı. Nitekim bu devlet, banilerine izafeten tarihte" ... Emevi ... "diye anılmaktadır. Bu yüzdendir ki, yazarımız makalesine bu ismi uygun bulmuş olabilir. Zira gerçekte burada; adı geçen devlet döneminde, çeşitli vesilelerle Endülüs'e göç eden ve zamanla hakim kitle konumuna yükselen tüm müslümanlar tarafından tesis edilen ve de yazarın yaşadığı devirde -asiT hüviyetiyle olsun olmasın- her nasılsa ayakta kalmayı başarabilen veya birtakım vesikalar sayesinde yerleri saptanabilen eserler söz konusu edilmiştir. Ayrıca; yine islam nüfUzunun etkilerini hala üzerlerinden atamamış olan lspanyol şehir ve kasabalarının, kendi sağlığındaki vaziyetterini anlatan Rosenthal, bu arada tarihsel olaylar (özellikle savaşlar) ve müslümanların sosyal-ekonomik-kültürel durumları hakkında bilgi vermeyi de ihmal etmiyor.
