Türkçe Öğretmenlerinin Etkin Dinleme ve Dönüt Durumları

Abstract

Etkin dinleme, dinleyicinin konuşan kişiyi tam olarak anlamayı hedeflediği ve bunu gösteren geri iletimlerde bulunduğu dinleme yöntemidir. Etkin dinleme becerisinin öğrencilere kazandırılmasında çok büyük rolü olan Türkçe öğretmenleri, bu beceriden yararlanarak onlara örnek olmak durumundadır. Bu araştırmada, Türkçe öğretmenlerinin, etkin dinlemenin göstergesi olan sözlü dönüt tekniklerinden ne kadar ve ne oranda yararlandığı belirlenmiştir. Araştırmada katılımlı gözlem ve görüşme teknikleri kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Çalışma grubu, Bolu il merkezindeki farklı sosyoekonomik çevrelerde bulunan 6 ortaokulda çalışan 5 bay ve 5 bayan Türkçe öğretmenidir. Etkin dinleme tekniklerini uygulama durumlarını belirlemek için öğretmenler farklı zamanlarda 40 ders saati gözlemlenmiştir. Öğretmenlerin kullandıkları tekniklerin içerik analizi yapılarak bunlar kendi içinde sınıflandırılmış, kullanım sayıları ve oranları belirlenmiştir. Buna göre öğretmenlerin yansıtma ve soru sorma tekniklerini kullandıkları, duyguların anlaşıldığını gösterme tekniğini hiç kullanmadıkları görülmüştür. Ayrıca sınıfta kullanılan dönütlerin çoğunun etkin dinleme tekniği niteliği taşımadığı ve etkin dinleme tekniklerinin kullanımındaki dağılımın oldukça çarpık olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerle yüz yüze yapılan görüşmeler ise, çoğunun etkin dinleme teknikleri hakkında yeterli düzeyde bilgi sahibi olmadığını göstermiştir.

Keywords

• Türkçe eğitimi
• dinleme eğitimi
• etkin dinleme
• dönüt
• soru sorma