تأثیر محدوده‌ی کالبدی مجموعه‌های مسکونی بر ترس از جرم ساکنان مطالعه موردی: مقایسه‌ی مجموعه‌های مسکونی محصور، محصور نمادین و غیرمحصور در شهرک اکباتان

Abstract

پژوهش حاضر به بررسی تأثیر محدوده کالبدی مجموعه‌های مسکونی بر ادراک ترس از جرم ساکنان آن‌ها می‌پردازد. مجموعه‌های مسکونی را بر اساس نوع محدوده آن‌ها، می‌توان به سه نوع مجموعه‌های مسکونی محصور، محصور نمادین و غیرمحصور دسته‌بندی کرد. در ادبیات مسکن‌سازی، به یک طرح مسکونی که در آن سعی می‌شود از طریق ایجاد حصار و دورازه، یک محدوده کالبدی سخت شکل بگیرد، مجموعهِ مسکونی محصور گفته می‌شود. علی‌رغم گسترش مجموعه‌های مسکونی محصور محصور، توافقی در مورد عملکرد آن‌ها بر کاهش ترس از جرم وجود ندارد. در این پژوهش، به روش پس‌رویدادی و نمونه‌گیری هدفمند، مجموعه‌های مسکونی شهرک اکباتان تهران به سه دسته مجموعه‌های مسکونی محصور، محصور نمادین و غیرمحصور تقسیم شدند و در هر دسته، دو مجموعه مسکونی برای مطالعه انتخاب شدند. این نوع نمونه‌گیری سبب شد که اثر متغیرهای تعدیل‌کننده اجتماعی و کالبدی کنترل شوند. تجزیه و تحلیل 192 پاسخنامه دریافتی از ساکنان نشان داد که حصارکشی و استخدام نگهبانان در اکباتان کارآیی لازم را برای کاهش ترس از جرم نداشته است و میزان ترس از جرم ساکنان مجموعه‌های مسکونی محصور و غیرمحصور تفاوت معناداری با یکدیگر ندارند؛ اما وضعیت در مجموعه‌های مسکونی محصور نمادین متفاوت است و ترس از جرم کمتری در آن‌ها وجود دارد. مجموعه‌های مسکونی محصور نمادین از طریق ایجاد حس محدوده، همراه با مشارکت فعالانه ساکنان در حفاظت از قلمرو، اساسی‌ترین راه مقابله با جرم و جنایت هستند.

Keywords

• محدوده کالبدی
• محدوده سخت
• حصار و دروازه
• ترس از جرم