ارزیابی عملکرد کمّی و کیفی اکوتیپ‌های زیره سبز(Cuminum cyminum L.) در واکنش به تاریخ‌های کاشت در شرایط آب‌وهوایی سبزوار

Abstract

زیره سبز (Cuminum cyminum L.) از مهم‌ترین گیاهان دارویی اهلی در ایران و یکی از قدیمی­ترین دانه­های ادویه­ای بوده که توسط بشر استفاده می­شده است. جهت بررسی اثر تاریخ کاشت بر ویژگی‏های کمّی و کیفی اکوتیپ‏های مختلف زیره سبز، آزمایش مزرعه‏ای به‌صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان سبزوار در سال زراعی 96- 1395 انجام شد. سه تاریخ کاشت 30 دی‌ماه، 20 بهمن‌ماه و 10 اسفند ماه و چهار اکوتیپ‏ زیره سبز شامل سبزوار، بیرجند، کرمان و بیارجمند به‌ترتیب به‌عنوان عامل کرت‌های اصلی و فرعی مدنظر قرار گرفتند. در این آزمایش صفات ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد بذر در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، عملکرد و درصد اسانس مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد چتر در بوته، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک همچنین درصد اسانس در تاریخ کاشت 30 دی‌ماه به‌دست آمد و تأخیر در کاشت باعث کاهش ویژگی‏های کمّی و کیفی زیره سبز گردید. در بین اکوتیپ‏های مورد بررسی، اکوتیپ سبزوار بیشترین تعداد چتر در بوته، ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک و درصد اسانس را دارا بود. بیشترین تعداد بذر در هر چتر، عملکرد دانه و اسانس نیز در اکوتیپ سبزوار و در تاریخ کاشت 30 دی‌ماه تولید گردید. به‌طوری‌که عملکرد دانه و اسانس اکوتیپ سبزوار در تاریخ کاشت 30 دی ماه در مقایسه با 10 اسفند ماه به‌ترتیب 5/47 و7/77 درصد افزایش نشان داد. بنابراین، با توجه به پاسخ بهتر اکوتیپ سبزوار در تاریخ کشت 30 دی‌ماه برای منطقه سبزوار، مطالعات بیشتر برای معرفی این اکوتیپ به کشاورزان منطقه توصیه می­گردد.

Keywords

• تعداد چتر در بوته
• عملکرد اسانس
• عملکرد دانه
• گیاه دارویی