شناسایی چالش‌ها و تدوین راهبرد‌های مدیریت مشارکتی جنگل‌های زاگرس با استفاده از تحلیل شبکه‏ ای- سوات (ANP-SWOT): مطالعه موردی منطقه جنگلی بانکول، ایلام

Abstract

در چند دهه اخیر، جنگل‌های ناحیه رویشی زاگرس در معرض خطرات مختلف بوده و به‌ویژه در سال‌های اخیر، به‏شدت تخریب شده‌اند. امروزه، اهمیت مشارکت ذی‏نفعان محلی در راستای حفظ و احیای عرصه‌‌های جنگلی در بین بخش‌های مختلف اجرایی و پژوهشی کشور بیش از پیش مطرح است. از این‏رو، تحقیق حاضر بر اساس روش ارزیابی‌ مشارکتی‌ روستایی (PRA) و به‌منظور ارزیابی مشارکت روستاییان در فرآیند برنامه‌ریزی و مدیریت منطقه جنگلی بانکول استان ایلام اجرا شد. در این راستا، داده‌های تحقیق با استفاده از ابزار‌های بارش افکار، بحث گروهی و پرسشنامه نیمه‌ساختاریافته جمع‌آوری شد. سپس، با استفاده از روش‌های سوات (SWOT) و فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) نسبت به ارزیابی عوامل و اولویت‌بندی راهبردهای مورد نظر اقدام شد. جامعه آماری تحقیق شامل سه روستای واقع در منطقه جنگلی بانکول بود. در تحقیق حاضر، با استفاده از روش SWOT، ضمن شناسایی نقاط قوت و ضعف (عوامل داخلی) و فرصت‌ها و تهدیدها (عوامل خارجی)، هشت راهبرد مدیریت مشارکتی منطقه جنگلی بانکول تدوین شد که از آن میان، راهبردهای محافظه‏کارانه (واگذاری مدیریت عرصه‌های جنگلی به بهره­برداران و توسعه تعاونی­های بهره­برداری از جنگل) به عنوان راهبردهای برتر با مجموع 212/0، راهبردهای رقابتی (تجهیز مردم محلی به وسایل اطفای حریق) با مجموع 165/0، راهبردهای تهاجمی ( توسعه مشارکت‌های مردمی و گروه‌های همیار سبز و توجه بیشتر به آموزش بهره‌برداران) با مجموع 116/0، و راهبردهای تدافعی (مدیریت چرا و کنترل ورود و خروج دام به عرصه‌ها، توقف توسعه کارخانه سیمان و جلوگیری از کشاورزی در جنگل) با مجموع 098/0 به عنوان راهبردهای بعدی انتخاب شدند.

Keywords

• ارزیابی مشارکتی
• تحلیل شبکه‌ای
• عرصه‌های جنگلی
• بانکول (منطقه جنگلی)
• ایلام (استان)