Türkiye’de kan basıncı düzeylerindeki değişim/Changes in the prevalence of hypertension in Turkey

Abstract

Özet Amaç: Koroner kalp hastalığı için bilinen değiştirilebilir risk etmenlerinden birisi de yüksek kan basıncıdır. Yüksek kan basıncı sıklığının izlenmesi, koroner kalp hastalığı riskinin ve sıklığının belirlenmesi açısından önemlidir Bu çalışmada Türkiye’de kan basıncı ile ilgili verisi olan toplum tabanlı çalışmalar sistematik olarak incelenmiş ve erişkinlerde kan basıncı düzeylerinin yıllar içindeki değişimi değerlendirilerek gelecek yıllar için çıkarımlarda bulunulması amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmada uluslararası ve ulusal elektronik veritabanları taranmıştır. Medline veritabanında “blood pressure or hypertension and Turkey” anahtar sözcükleri ile toplam 2073 makaleye ulaşılmıştır. Bu araştırmaların 14 tanesinin toplum tabanlı olduğu, hipertansiyon prevalansı içerdiği saptanmıştır. Ulakbim veritabanı taramasında “hipertansiyon” anahtar sözcüğü ile 1184 makaleye ulaşılmış ve bunlardan 5 tanesinin toplum tabanlı olduğu saptanmıştır. Yüksek Öğretim Kurulu tez merkezi veritabanı taramasında “hipertansiyon” anahtar sözcüğü ile toplam 933 onaylanmış teze ulaşılmış ve 22 tanesinin toplum tabanlı olduğu sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak kan basıncı ve hipertansiyon sıklığı için 19 çalışma değerlendirmeye alınmıştır. Yaşa ve cinsiyete göre hipertansiyon sıklığı ve ortalamaları verilmiş olan ve hipertansiyon tanımı birbirine benzeyen TURDEP 1-2 (1998-2010) ve PATENT (2003) çalışmaları Türkiye’de yıllara göre hipertansiyon sıklığındaki değişimi incelemek için istatistiksel değerlendirmeye alınmıştır. Microsoft Excel programında oluşturulan regresyon eşitlikleri kullanılarak 2015 yılına kadar olan dönemdeki beklenen sıklıklar hesaplanmıştır. Bulgular: İncelenen çalışmalarda hipertansiyon sıklığı erkeklerde %28.4-%49.0, kadınlarda ise %38.0-%59.0 arasında değişmektedir. 1997-2010 yılları arasında hipertansiyon sıklığı 30 yaş üzeri kadınlarda 1997’den 2010 yılına kadar yıllık %0.7 oranında, erkeklerde yıllık %0.2 oranında azalma göstermiştir. 1997-2010 yılları arasında 30 yaş üzeri kadınlarda sistolik kan basıncı ortalaması 1997’den 2010 yılına kadar yıllık %0.3 oranında, erkeklerde yıllık %0.08 oranında azalma göstermiştir. Sonuç: Türkiye’de hipertansiyon sıklığının kadınlarda daha yüksek olduğu ve azalmanın daha fazla olmasına karşın toplamda sıklığın yine erkeklere göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu konuda toplanan veri kapsayıcılık, sıklık bakımından yetersiz görülmektedir. Türkiye’de hipertansiyon sıklığı ve sistolik kan basıncı ortalamaları kadınlarda ve düşük bir oranda da olsa erkeklerde azalma eğilimindedir. Var olan çalışmaların sonuçlarına göre bu azalma eğiliminin kontrol programları ile hızlanacağı düşünülmektedir. Hipertansiyon sıklığının yıllar içindeki değişimini değerlendirmek için ulusal boyutta, karşılaştırılabilir yöntemlere dayanan ve belli aralarla tekrarlanan çalışmalara gereksinim vardır. Anahtar Kelimeler: Yüksek kan basıncı sıklığı, sistematik derleme, regresyon Abstract Objective: Hypertension is one of the well known risk factors for coronary heart disease. Screening for the prevalence of hypertension is crucial for determining the risks of coronary heart disease and its occurrence. In this study community based surveys that involve information on blood pressure were systematically reviewed, the changes in mean blood pressure levels by years were evaluated and projections for future years were estimated. Methods: International and national electronic databases were screened. A total of 2073 articles were reached by using the keywords “blood pressure or hypertension and Turkey” on the Medline database. Fourteen of these studies were community based and provided information for hypertension prevalence. A search of the ULAKBIM database with the keyword “hypertension” produced 1184 articles and 5 of these were community based. By searching the Council of Higher Education database with keyword “hypertension”, 933 approved theses were found and 22 of them were community based. As a result, 19 studies were evaluated for blood pressure and hypertension prevalence. After a critical appraisal it was decided to use TURDEP 1-2 (1998-2010) and PATENT (2003) surveys for assessing the change in hypertension prevalence by years in a statistical analysis. Using regression coefficients generated by the Microsoft Excel program we calculated the expected prevalence of hypertension up to 2015. Results: Among the studies evaluated, the prevalence of hypertension ranged from 28.4% to 49.0% in men and 38.0% to 59.0% in women. The prevalence of hypertension among women over 30 years old declined annually by 0.7% from 1997 to 2010 and the annual decline rate for men was 0.2%. Mean blood pressure values decreased by 0.3 mmHg annually among women and by 0.08 mmHg among men from 1997 to 2010. Conclusions: The prevalence of hypertension and the mean blood pressure values show a significantly declining trend among women and slightly declining trend among men in Turkey. Based on the findings from the literature it is thought that these decreasing trends will accelerate by hypertension control programs. Periodical nationwide studies using comparable methodologies are needed to evaluate the changes in prevalence of hypertension. Key Words: High blood pressure, systematical review, regression

Keywords

• Yüksek kan basıncı sıklığı, sistematik derleme, regresyon