مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی (Sep 2023)
واکاوی ریشه‌های مشاوره برنامه درسی در مدارس از دیدگاه معلمان
Abstract
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی ریشه‌های مشاوره برنامه درسی در مدرسه از دیدگاه معلمان است؛ به سخن دیگر هدف این پژوهش شناسایی و مطالعه نیازهای معلمان به مشاوره برنامه درسی و بررسی خلاءهای موجود در این رابطه است. مواد و روش‌ها: رویکرد پژوهش حاضر، کیفی است و با روش پدیدارشناسی انجام شده است. برای جمع‌آوری اطلاعات از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته استفاده شد. شرکت‌کنندگان پژوهش، معلمان دوره متوسطه دوم شهر تهران بود که از طریق نمونه‌گیری در دسترس، 14 نفر برای انجام مصاحبه انتخاب شدند. برای تحلیل داده‌های مصاحبه از روش تحلیل محتوای کیفی و تحلیل شبکه مضامین و مقولات استفاده شده است. بحث و نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، 5 مضمون محوری در رابطه ریشه‌های مشاوره برنامه درسی در مدارس شامل: روش تدریس و آموزش، روش ارزشیابی، مدیریت کلاس درس، اجرای برنامه‌های درسی جدید، و حلقه اتصال بین معلمان و برنامه‌ریزان مورد شناسایی قرار گرفت. هم‌چنین 29 مقوله اصلی که زیر مجموعه مقولات محوری مذکور بودند عبارت‌اند از: روش تدریس و آموزش (شامل انتخاب روش تدریس براساس محتوا، انتخاب روش تدریس متناسب با ویژگی‌های فراگیران، انتخاب راهبرد آموزشی مناسب برای دانش‌آموزان خاص، و دریافت مشاوره در رابطه با انواع روش‌های تدریس)، روش ارزشیابی (شامل تناسب روش ارزشیابی با موضوعات درسی، تدوین طرح جامع ارزشیابی، انتخاب روش مناسب دریافت بازخورد از فراگیران، و کمک به معلمان در زمینه انواع روش‌های ارزشیابی در عمل)، مدیریت کلاس درس (شامل تدوین طرح درس مناسب و مواجهه با چالش‌های مختلف کلاس درس)، اجرای برنامه‌های درسی جدید (شامل تبیین برنامه‌های درسی و اقناع معلمان، اصلاح و تعدیل مقاومت معلمان، پاسخ به سؤالات معلمان)، و حلقه اتصال معلمان و برنامه‌ریزان (شامل مستندسازی نظرات معلمان در رابطه با برنامه‌های درسی و کمک به اصلاح و متناسب‌سازی برنامه‌های درسی با شرایط اجرا). حرفه‌ی معلمی، بیش از آنچه در نگاه اول به نظر می‌رسد، پیچیده و چالش برانگیز است و معلمان برای انجام فعالیت‌های مربوط به آموزش و تدریس نیاز به دریافت مشاوره و راهنمایی تخصصی دارند که استقرار مشاوران برنامه درسی در مدارس می‌تواند در این رابطه به صورت مؤثری ایفای نقش کند. با توجه به یافته‌های پژوهش، توجه به نیازها و چالش‌های معلمان، و تلاش در جهت تعریف دقیق وظایف و مسئولیت‌های حرفه‌ای مشاوران برنامه درسی و برنامه‌ریزی جهت استقرار مشاوران برنامه‌های درسی در مدارس به‌منظور توسعه و ارتقای فرایند یاددهی-یادگیری ضرورت دارد.
Keywords
